Aşağıdaki malûmatı Prof. Dr. Semâvi Eyice’nin “Galata ve Kulesi” isimli eserinden derleyerek alıyoruz: “XII. yüzyılda İstanbulun Haliç kıyısında imtiyazlı bir bölgeye sâhib olan Cenovalılar, Dördüncü Haçlı Ordusu tarafından 1204 de İstanbulun işgalinde o yerlerini Venediklilere kapdırmışlardı, ve İstanbulun karşısındaki Galatada yerleşmeye başlamışlardı. “Bizanslılar 1261 de İstanbulu lâtinlerden geri aldıklarında, akdedilen bir dostluk ve ticâret muahedesi ile Cenovalılara birçok hak tanıdılar, İstanbulda bir tüccar loncası, saray, kilise, hamam, fırın, dükkân ve ev yapdırabileceklerdi. Fakat bir karışıklık çıkarmak teşebbüsleri haber alınarak İstanbuldan dışarı çıkarıldılar ve ancak 1267 de Galatada yerleşmelerine izin verildi. “İmparator Galatanın kadim surlarını yıkdırtarak yalnız Galata Hisarını (Kurşunlu Mahzeni) bırakdı ve oraya bir Bizans garnizonu yerleştirdi. “Galatada Cenovalıların yerleşmesi için bir mahalle tahsis edilmişdi. Bu mahalle kıyıda, Bankalar Caddesi, Karaköy Meydanı ve Kalafat yeri dörtgeninin içi idi. Yine bir imtiyazlı bölge idi. “Cenova Mahallesinin etrafında boş bir arazi bırakılmışdı, Cenovalılar o sınırın dışında yerleşemeyeceklerdi, ve mahallerinin etrafına sur yapamayacaklardı. “1315 de Galatadaki Cenovalılar Mahallesinde bir yangın olmuş, yanan ye...

Aşağıdaki malûmatı Prof. Dr. Semâvi Eyice’nin “Galata ve Kulesi” isimli eserinden derleyerek alıyoruz: “XII. yüzyılda İstanbulun Haliç kıyısında imtiyazlı bir bölgeye sâhib olan Cenovalılar, Dördüncü Haçlı Ordusu tarafından 1204 de İstanbulun işgalinde o yerlerini Venediklilere kapdırmışlardı, ve İstanbulun karşısındaki Galatada yerleşmeye başlamışlardı. “Bizanslılar 1261 de İstanbulu lâtinlerden geri aldıklarında, akdedilen bir dostluk ve ticâret muahedesi ile Cenovalılara birçok hak tanıdılar, İstanbulda bir tüccar loncası, saray, kilise, hamam, fırın, dükkân ve ev yapdırabileceklerdi. Fakat bir karışıklık çıkarmak teşebbüsleri haber alınarak İstanbuldan dışarı çıkarıldılar ve ancak 1267 de Galatada yerleşmelerine izin verildi. “İmparator Galatanın kadim surlarını yıkdırtarak yalnız Galata Hisarını (Kurşunlu Mahzeni) bırakdı ve oraya bir Bizans garnizonu yerleştirdi. “Galatada Cenovalıların yerleşmesi için bir mahalle tahsis edilmişdi. Bu mahalle kıyıda, Bankalar Caddesi, Karaköy Meydanı ve Kalafat yeri dörtgeninin içi idi. Yine bir imtiyazlı bölge idi. “Cenova Mahallesinin etrafında boş bir arazi bırakılmışdı, Cenovalılar o sınırın dışında yerleşemeyeceklerdi, ve mahallerinin etrafına sur yapamayacaklardı. “1315 de Galatadaki Cenovalılar Mahallesinde bir yangın olmuş, yanan yerler yeniden yapılırken Cenovalılar bir emri vâki ile bölgelerinin etrafına bir hendek açmışlardı. “İmparatordan, Galatada yapacakları evlerin yüksekliğinde bir serbestlik izni alan Cenovalılar, kendilerine has kurnazlıkla, hendek önüne bir dizi hâlinde yüksek evler inşâ ettiler, ve yine bir emri vâki ile bu evlerin arasına parça parça duvarlar yapdılar, bu duvarlar Galata Kalesinin surları, evler de burçtan oldu. Nikeforos Gregoras rivâyeti. Ve kale böylece bir el çabukluğu ile yapıldı, Bizans bir tepki gösteremedi. “Yapılan burçlara Cenova Cumhuriyeti asilzade ailelerinin armaları hak edilmişdi, Cenovalılar Bizans İmparatorunun da toprak sahibi olduğunu hatırlatmak üzere Bizans armasını da koydular, bacakları eşit bir salibin dört köşe boşluğunda birer B harfi, dört B: Basileus Basileon Basileuon Basileousi; Hükümdarlara Hükmeden Hükümdarların Hükümdârı demekdi. “Bizans zayıfladıkca Cenovalılar Galatadaki imtiyaz bölgelerinin sınırını genişlettiler, önce kıyıdan itibâren surlar, Azeb Kapusu - Şişhâne - Büyük Kule - Tophâne Bitpazarı - Tophâneye doğru bir kavis hâlinde uzandı. “Galata Kulesinin inşâ edildiği parça ancak 1349 da eklendi. “Bu suretle bir kaleye, surları önünde bir hendeğe, ve bir de büyük kuleye sâhib olan Galatadaki Cenova kolonisi bir özel statüye, kanuna sahib oldu; kendilerince Pera yahud Peyre denilen koloninin idâresi başında Podesta unvanını taşıyan bir vâli bulunuyordu, bu vâli Bizans imparatorluğu nezdinde dâimî elçilik vazifesini görüyor idi. “Galata Cenovalıları Türklerin son İstanbul muhasarasında tarafsız kaldılar, fakat İstanbulun türkler tarafından fethinden sonra, Galatadaki idârî imtiyazlarını muhafaza edemediler. Surlarının içine türkler yerleştirildi, ve mülkî idâre için de bir Voyvoda tayin edildi (B.: Galata). “(Galata Surlarındaki kapular artık hiç kapanmamak üzere açıldı); San Paolo e San Domenico Kilisesi Fatih tarafından camie tahvil edildi, ve hükümranlık alâmeti olarak da surların bazı parçaları yıkdırıldı. “İstanbulda ilk belediye teşkilâtı kurulur iken Galata ve Beyoğlu 6. Belediye Dâiresi, ve bir örnek belediye dâiresi ohnuşdu, o sırada 1864 - 1870 arasında da Galata surları yıkdırıldı, Galata Kalesinden surların ancak önemsiz izleri ile Galata Kulesi kaldı; (Galata Hendeği de o sıralarda dolduruldu)”. (E. Eyice Galata ve Kulesi, derleme notları). Evliyâ Çelebi XVII. yüzyıl ortasında Galata Kalesini şöyle tarif ediyor: “Kostantıniyye Halicinin şimâlinde derya kenarında akçe tahtası şeklinde taş binâ bir metin kaledir, amma yalın kat duvardır. Kale içinde üç kat bölme hisar duvarı vardır. Bunların her biri bir ceneviz kıralzâdesinin hükmünde idi. “Garp tarafında Kasımpaşa Tersânesine nâzır hisar biçiminde Meyit Kapusu, Cenuba nâzır ve deniz kenarında Azeb Kapusu, üçüncüsü yine deniz kenarında Kürekci Kapusu, dördüncü Yağkapanı tarafına açılır; deniz kenarında Yağkapanı Kapusu, beşincisi deniz kenarında Balıkpazarı Kapusu, altıncı kapu yine cenuba nâzır Karaköy Kapusu, yedincisi şark tarafında deniz kenarında Kurşunlumahzen Kapusu, ki rumlar bu kapuya Ayaniko Kapusu derler, burada Havvariyun Ayazması vardır, sıtmalı adam girse şifâ bulur, sekizinci kapu şarkda deniz kenarında Kireç Kapusu, dokuzuncu, karaya nâzır Tophâne Kapusu, onuncu kara tarafında şimâle nâzır Küçük Kule Kapusu, onbirinci, şimâle nâzır Büyük Kule Kapusu. Kale içindeki bölme hisarlarmdaki kapular da bunlardır: Küçük Karaköy Kapusu, Mihal Kapusu, Meydancık Kapusu, Kilise Kapusu, İç Azeb Kapusu, Sâdık Kapusu, bu kapulardan üçü caddeye nâzırdır. “Galata Kalesinin çevresi 1060 adımdır, 205 kulesi (burcu) ve 13.000 dendanı (mazgal dişi) vardır. Duvarının yüksekliği 40 zirâ, kulelerin yüksekliği 80 zirâ, büyük Galata Kulesinin yüksekliği de 118 zirâdır, eflâke ser çekmişdir, en üstü kurşun örtülüdür. Şekli yuvarlakdır, içi on kat zındandır, şimdiler Ali Osmanın gemi âletlerine mahzen olmuşdur, cenuba nâzır demir kapusuna taş merdivenle çıkılır. “Bu Galata Kalesinin kara tarafında Meyyit Kapusundan tâ Tophanı Kapusuna kadar büyük ve derin bir hendek vardır, hendeğin içinde gemicilerin gemi gomanaları, can kurtaran palamarlarını bükerler. Hendeğin ötesi serapa mezarlıkdır. Kalenin derya tarafı dışı çarşı pazar yerleridir...” (Semâvi Eyice). Galata Kalesi Hendeği, XIX. yüzyılda, yeniçerilerin zorbalık devrinde, kabadayılık ve zorbalık yolundaki kanlı bıçak kavgalarının yapıldığı yerdi, o bıçaklı, kanlı kavgalar eski Romalıların gladiyatör döğüşlerini andırırdı; Galata Hendeği geceleri hâneberduşların da fisku fesad ve fuhuş yuvası hâlini alırdı. Galata Kalesi ve Surları Kapular: 1. Yeni Azeb Kapusu; 2. Meyyit Kapusu; 3. Azeb Kapusu; 4. Adı bilinmeyen bir kapu; 5. Kürekci Kapusu; 6. Yağkapanı Kapusu; 7. Balıkpazarı Kapusu; 8. Karaköy Kapusu; 9. Kurşunlu Mahzen Kapusu; 10. Yeni Kapu; 11. Mumhâne Kapusu; 12. Kireç Kapusu; 13. Eğri Kapu; 14. Tophâne Kapusu; 15. Adı bilinmeyen bir kapu; 16. Küçük Kule Kapusu; 17. Büyük Kule Kapusu Kale içi kapuları: 18. Harip Kapu; 19. İç Azeb Kapusu; 20. Adı bilinmeyen bir kapu; 21. İç Karaköy Kapusu; 22. Meydancık Kapusu (Voyvoda Kapusu); 23. Horoz Kapusu; 24. Yanık Kapu; 25. Kuledibi Kapusu. Kale içinde bâzı binâlar: A. Azebkapusu Camii; B. Arab Camii; C. Yelkenci Hanı; D. Galata Bedesteni E. Rüstempaşa Hanı; F. Galata Yeni Camii; G. Galata Hisarı – Yeraltı Camii; H. Palazzo Communale (Ceneviz Sarayı); İ. Senpiyer Kilisesi; J. Senjorj Kilisesi; K. Sen benuva Kilisesi Kale dışında Tophâne Kapusu civarında: Kılıç alipaşa Camii. (Kroki: Prof. S. Eyice’nin Galata kitabından Abidin Tel eli ile)