Tanzimatdan önce yüzyıllar boyunca sürmüş eski devlet nizamında İstanbulun dört kadılığından biri (Diğerleri: İstanbul, Eyyubusultan, Üsküdar kadılıkları); “Kadılık” müessesesinin mütalâası bu ansiklopedinin konusu dışındadır; bütün beldelerde olduğu gibi Galatanın en yüksek adlî ve idarî makaam idi, Galatanın baş hâkimi ve belediye başkanı ile kaymakamı gibiydi. Evliyâ Çelebinin kaydına göre XVII. yüzyılda Galata Kadılığının geliri günde 500 akçe idi ki o devir için büyük paradır. 300 kadar köye hükmü geçmekde ve 44 yerde “Nâib”, kadı temsilcisi, vekili bulundurmakda idi, onların da günlük gelirleri 150 akçe idi; kadılığın senelik geliri 70 kese akçe idi. Evliyâ Çelebinin 300 köy ve 44 nâiblik dediği kasabalar, Boğaziçinin bütün Rumeli yakası ile Boğaz köyleri arkalarından ve Galatadan Kırklareli sınırına kadar uzanan yerlerdir. Galata Kadıları Arab Camii yanında Ceneviz yapısı mîrî bir konakda otururdu. Nefsi Galata Mahkemesinde de bâzan kendisi, bâzan da bir naibi hâkimlik yapardı. Bandırma civarında Kapudağı Yarımadası da adlî ve idarî yönden Galata Kadılığına bağlı idi. Divânı Hümâyundan pâdişah adına Galata Kadılarına gönderilmiş birkaç ferman sûretidir, zamanımızın diline çevirerek alıyoruz: “Galata Kadısına hüküm ki, “Sicil gönderip bildirmişsin ki, Sultancihangir Camii M...

Tanzimatdan önce yüzyıllar boyunca sürmüş eski devlet nizamında İstanbulun dört kadılığından biri (Diğerleri: İstanbul, Eyyubusultan, Üsküdar kadılıkları); “Kadılık” müessesesinin mütalâası bu ansiklopedinin konusu dışındadır; bütün beldelerde olduğu gibi Galatanın en yüksek adlî ve idarî makaam idi, Galatanın baş hâkimi ve belediye başkanı ile kaymakamı gibiydi. Evliyâ Çelebinin kaydına göre XVII. yüzyılda Galata Kadılığının geliri günde 500 akçe idi ki o devir için büyük paradır. 300 kadar köye hükmü geçmekde ve 44 yerde “Nâib”, kadı temsilcisi, vekili bulundurmakda idi, onların da günlük gelirleri 150 akçe idi; kadılığın senelik geliri 70 kese akçe idi. Evliyâ Çelebinin 300 köy ve 44 nâiblik dediği kasabalar, Boğaziçinin bütün Rumeli yakası ile Boğaz köyleri arkalarından ve Galatadan Kırklareli sınırına kadar uzanan yerlerdir. Galata Kadıları Arab Camii yanında Ceneviz yapısı mîrî bir konakda otururdu. Nefsi Galata Mahkemesinde de bâzan kendisi, bâzan da bir naibi hâkimlik yapardı. Bandırma civarında Kapudağı Yarımadası da adlî ve idarî yönden Galata Kadılığına bağlı idi. Divânı Hümâyundan pâdişah adına Galata Kadılarına gönderilmiş birkaç ferman sûretidir, zamanımızın diline çevirerek alıyoruz: “Galata Kadısına hüküm ki, “Sicil gönderip bildirmişsin ki, Sultancihangir Camii Mahallesi halkı mahkemeye gelmiş, mahallelerinde oturan Arab Fati, Nârin, Kirteli Nefîse, Atlıases lakabı ile tanınmış Kamer ve Balatlı Aynî adındaki avretlerden Yaramazlardır (Fahişedirler) diye şikâyetde bulunmuşlar. Arab Fatiye adam gönderilip dâvet edildikde ortadan kaybolmuş, kaçmış, diğerleri gelmişler. O mahalle halkından müderris Molla Muhiddin, kâtib Mehmed, İlyas, Sinan Halife ve sâir müslümanlar şahadet edip yüzlerine karşı fahişeliklerini söylemişler. Daha önce Arab Fatinin ahvalini teftiş için imam ve müezzin ve cemaat evinin önüne vardıklarında avret imamınıza ve kadınıza ve şeriatınıza lânet diye küfretmiş, ve ondan önce de Kalafatcı Mahallesinde ve kendi evinde iki defa nâmahremle basılmış, evi şenaat ve fesad yeridir demişler, evi satılıp mahallemizden gitsin demişler. Bu fermanım varınca o avretlerin evlerini zorla sattırıp kendilerini şehirden sür çıkar. Küfreden avretin kocası yeniçeri imiş, onu da, tecdidi îman ettirildikden sonra eri gelinceye kadar zındanda hapsettirsesin. 2 rebiülâhir 973 (ekim 1565)”. “Galata Kadısına hüküm ki, “Mektub gönderip bildirmişsin ki Galata âyânından bir kalabalık mahkemeye gelmiş, hıristiyanların Galata İskelelerine gemilerle gelen şarablarını gemiden evlerine fıçı ile taşımaları gerekirken tulumla taşımalarından şikâyet etmişler. Şarab tulumlarını müslümanların esvablarına dokundura dokundura götürürlermiş. Daha önce de böyle bir şikâyet olmuş ve zamanın müftüsü şarabın tulumla taşınmasını men eden bir fetva vermiş. Buyurdum ki bundan böyle kefereye tulum ile şarab taşıttırma. 15 zilhicce 979 (nisan 1572)”. “Galata Kadısına hüküm ki, “Musevîler bir şikâyetde bulundular. Ceddim Fâtih Sultan Mehmed Kasımpaşa arkasında bir yeri İstanbul musevîlerine kabristan olarak vermiş, o zamandan beri ölülerini oraya gömerlermiş. Oraları hâli yer iken sonradan müslümanlar ev yapmaya başlamış, mezarlık olan yere tecâvüz etmişler. Tahkik ettirdim ve musevîlerin haklı olduğu meydana çıkdı. Yüzleştirildiler, müslümanlar cevab veremedi. Bu sefer musevî kabir taşlarının gaayet büyük olup geceleri aralarında hırsızların gizlendiği ileri sürüldü, o büyük taşların kaldırılması söylendi, o da vârid değildir. Bu fermanım geldiğinde musevî mezarlığını dikkatle koruyasın, tecâvüz edilmesin; musevîler kabir taşlarını şimdiye kadar nasıl yapdırır koyarlarsa, yine öyle koysunlar. 19 zilkaade 992 (kasım 1584)”. “Galata Kadısına hüküm ki, “Mektub yazıp bildirmişsin ki evlerin geniş ahşab saçakları yangında ateşin yayılıp büyümesine sebeb olmuş. Bundan sonra, yanan evler yeniden yapılır iken, sahiblerine şiddetle tenbih et, saçaklarını geniş ve ahşab değil, tuğla ile kirpi saçak yapdıracaklardır. 21 cemâziyelevvel 967 (ocak 1560)”. “Galata Kadısına hüküm ki, “Et sıkıntısı çekiliyor, yeniden yapılan kasab dükkânları da bu sıkıntıyı arttırıyor. Galatada yeni yapılıp açılmış ne kadar kasab dükkânı varsa kapatıp kaldırtacaksın. 27 receb 983 (kasım 1575)”. “Galata Kadısının Kapudağı Nâibine hüküm ki, “Mehmed Emin İstanbulda Dolmabahçede bir sebil yaptırmaktadır; mermerinin bir kısmı oradan temin edilmiş ve Yorgi adındaki hıristiyan oraya gönderilerek mermerler temin edilmiş; o mermerlerin gemiye yüklenmesine kimse müdâhale etmeyecektir. Rebâülevvel 1154 (haziran 1741)”. Rebiülevvel 1194 (mart 1780) tarihli bir fermanda da Rusyadan gelecek tuzlu balık ve havyardan da gümrük resminin yalnız onların müşterisinden alınacağı yazılır. Sâfer 1112 (haziran 1700) tarihli bir ferman Galatada cemiler civarında hıristiyanların oturtulmaması ve dükkân açtırılmaması emredilmektedir. Kadıların, bu arada Galata Kadılarının idârî ve kazaî işlerinin neler olduğunu gösterme bakımından bu fermanların kıymeti çok önemlidir. Aşağıdaki manzûme de 1826 dan önce bir Galata Kadısı için yazılmışdır: Galata Mollası Yelkencizâde Kaptırmış gönlünü bir perizâde Kayıkçı gürûhi erâzilinden Yağkapanında Gürcü Bihzâde Yağlıkara kopuk âşık mollanın Yanık cübbesini verdi mezâde