EN
Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hakkında
İstanbul Ansiklopedisi
Reşad Ekrem Koçu
Web Projesi
Maddeler
❯
11. Cilt: Fır-Gök
GALATA CİVANLARI (Frenk ve Rum)
Divan ve halk şâirleri kalenderlik yolundaki terennümlerinde Galatayı unutmamışlar, Galatanın frenk ve rum civanlarını da övmüşlerdir. Frenk sehbazlarında milliyet ayırd etmemişler, hepsini “frenk” adında kaydetmekle yetinmişler, bâzan da rum mahbublarını da içine alabilen “Tersâ”; “Tersâbeçe”, “Kâfirbeçe” gibi kelime ve tâbirler kullanmışlardır. Avnî’nin, Fatih Sultan Mehmedinin divanında iki gazel vardır: Bir güneş yüzlü melek gördüm ki âlem mâhıdur Ol kara sünbülleri âşıklarının âhıdur Raareler giymiş mehi tâban gibi ol servi nâz Mülki efrengin meger kim hüsn içinde şâhıdur Ukdei zünnârına her kimse kim dil bağlamış Ehli iman olmaz ol âşıkların gümrâhıdur Gamzesi öldürdüğüne lebleri canlar virür Var ise ol ruh bahşın dini İsâ râhıdur Avniyâ kılma güman kim sana râm ola nigâr Sen Stanbul şâhısun ol Kalaata şâhıdur  Bağlamaz Firdevse gönlünü Kalaatâyı gören Servi anmaz anda ol servi dilârâyı gören Kevseri anmaz ol içdüğü meyi nâbı içen Mescide varmaz o varduğu kilisâyı gören Bu frengi dilber olduğun bilürdü Avniyâ Beli ve boynunda zünnârü çelipâyı gören Birinci gazelde “siyah esvab” ile “zünnar” dan, ikinci gazelde de belde yine “zünnar” ile boyunda “velîpâ” dan ve “kilise” nin de açıkça yazılmasından, Fâtihe bu gazelleri ilham eden güzelin bir kilsenin râhib yama...
⇓ Devamını okuyunuz...
Divan ve halk şâirleri kalenderlik yolundaki terennümlerinde Galatayı unutmamışlar, Galatanın frenk ve rum civanlarını da övmüşlerdir. Frenk sehbazlarında milliyet ayırd etmemişler, hepsini “frenk” adında kaydetmekle yetinmişler, bâzan da rum mahbublarını da içine alabilen “Tersâ”; “Tersâbeçe”, “Kâfirbeçe” gibi kelime ve tâbirler kullanmışlardır. Avnî’nin, Fatih Sultan Mehmedinin divanında iki gazel vardır: Bir güneş yüzlü melek gördüm ki âlem mâhıdur Ol kara sünbülleri âşıklarının âhıdur Raareler giymiş mehi tâban gibi ol servi nâz Mülki efrengin meger kim hüsn içinde şâhıdur Ukdei zünnârına her kimse kim dil bağlamış Ehli iman olmaz ol âşıkların gümrâhıdur Gamzesi öldürdüğüne lebleri canlar virür Var ise ol ruh bahşın dini İsâ râhıdur Avniyâ kılma güman kim sana râm ola nigâr Sen Stanbul şâhısun ol Kalaata şâhıdur  Bağlamaz Firdevse gönlünü Kalaatâyı gören Servi anmaz anda ol servi dilârâyı gören Kevseri anmaz ol içdüğü meyi nâbı içen Mescide varmaz o varduğu kilisâyı gören Bu frengi dilber olduğun bilürdü Avniyâ Beli ve boynunda zünnârü çelipâyı gören Birinci gazelde “siyah esvab” ile “zünnar” dan, ikinci gazelde de belde yine “zünnar” ile boyunda “velîpâ” dan ve “kilise” nin de açıkça yazılmasından, Fâtihe bu gazelleri ilham eden güzelin bir kilsenin râhib yamağı genclerinden olduğu kaydedilebilir. Fantazi bir terennüm olması ihtimâli de vâriddir. Onaltıncı asır şâirlerinden Cemâli Ahmed de (ölümü 1512) meşhur “İstanbul Şehrengizi” nde Galatadan bahsederken denizde yıkanan frenk civanlarını tesvir ediyor. Tahmin ederiz ki onlar da Galata önünde yatan frenk gemilerinin şehbaz tayfaları olacakdır: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kaçan yaz olsa mânendi Skender Girer bahre ande sîmberler Nedîmi bir melekrû her perînin Su sızmaz ârelerinden bir birînin Olub bir âşikı şûrîde şeydâ Çeker yâri kara bağrına deryâ Geçen asır sonlarında yazılmış aşağıdaki beyitleri Üsküdarlı Âşık Râzinin evrâkı metrukesi arasından alıyoruz: Galata palikarı kalopedisi meşhur Şıkırdımın serveri tasdik eylemiş cumhur Firengin güzelleri gelseler bir araya Galatada birinci o urum palikarya Lâ şek âfeti devran rum güzeli fetâlar Amma fındıkcı olur o mâderbehatâlar Ürkek ürkek gelir de sokuldukca sokulur Gamzeleri ucunda şeytaneti okunur Nâzı âteşi rûmî cilvesi kundağıdır Sinede nakşi pâyi uşşâkının dağıdır Nice despot kesişler düşmüşdür ayağına Nice şeyhler pervâne kâfirin çerâğına Levendlerdir hemdemî cümle pelîd zehri mâr İttirir rum beççeye dârülnedvesin îmâr Sengi hârâ görünür aldırma nümâyişe Açılır bâbı vuslat el atınca bahşişe Kaptan zenâneleri cümle kalopediler Nerelisin dedikde Galatalı dediler Bir yanında Tersâne bir yanında Tophâne Dinden eder âdemi Galata nâm puthâne
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM110250
Tema
Folklor
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 11, sayfa 5893
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
  İş birliğiyle
Kullanım Şartları
Çerez Politikası
KVKK