Osmanlı İmparatorluğunun son devrinde sadâret müsteşarlığına kadar yükselmiş bir edib; İkinci Sultan Mahmudun, Sultan Abdülmecidin ve Sultan Abdülazizin zamanlarında berberbaşılıkda bulunmuş ve saraydan çıkdıkdan sonra devlet hizmetinde çalışmış Enderunlu Hüseyin Beyin oğludur; 1855 de babasının kaymakamlıkla bulunduğu Alâiyede doğdu. Beşiktaş Rüşdiyesinde okudu ve devrinin seçkin bilginlerinden hususî olarak arabca, farsca ve edebiyat dersleri aldı; bilhassa şâir Osman Nevres Efendiden çok faydalandı. 1874 de ondokuz yaşında iken sadâret mektubculuk kalemine kâtiblikle girdi, ve bütün memuriyet hayatı Babıâlide geçdi; yirmi dört sene doğruluk ve ciddiyetle çalışarak 1898 de o kalemin müdürü oldu, 1901 de Mümtaz ve Muhtar Eyâletler kalemi müdürlüğüne tâyin edildi; 1908 de Şûrâyi Devlet âzan ve başkâtibi oldu; 1910 da İngiltere kıralı Yedinci Edward’ın cenaze töreninde bulunan velîahd Yusuf İzzeddin Efendinin maiyetinde Londraya gönderildi; 1912 de sadâret müsteşarlığına tâyin edildi; 1919 da bu vazifeden emekliye ayrıldı; 1935 de 80 yaşında vefat etti. Geniş edebî bilgisi ve sağlam ahlâkı ile tanınmışdı. Güzel ve tatlı konuşur meclis adamıydı; son zamanlarında bir otomobil kazası geçirmiş, sağır olmuşdu; dinî duyguları da o kadar asil idi ki sağırlı zamanının tek hasretini şu iki...

Osmanlı İmparatorluğunun son devrinde sadâret müsteşarlığına kadar yükselmiş bir edib; İkinci Sultan Mahmudun, Sultan Abdülmecidin ve Sultan Abdülazizin zamanlarında berberbaşılıkda bulunmuş ve saraydan çıkdıkdan sonra devlet hizmetinde çalışmış Enderunlu Hüseyin Beyin oğludur; 1855 de babasının kaymakamlıkla bulunduğu Alâiyede doğdu. Beşiktaş Rüşdiyesinde okudu ve devrinin seçkin bilginlerinden hususî olarak arabca, farsca ve edebiyat dersleri aldı; bilhassa şâir Osman Nevres Efendiden çok faydalandı. 1874 de ondokuz yaşında iken sadâret mektubculuk kalemine kâtiblikle girdi, ve bütün memuriyet hayatı Babıâlide geçdi; yirmi dört sene doğruluk ve ciddiyetle çalışarak 1898 de o kalemin müdürü oldu, 1901 de Mümtaz ve Muhtar Eyâletler kalemi müdürlüğüne tâyin edildi; 1908 de Şûrâyi Devlet âzan ve başkâtibi oldu; 1910 da İngiltere kıralı Yedinci Edward’ın cenaze töreninde bulunan velîahd Yusuf İzzeddin Efendinin maiyetinde Londraya gönderildi; 1912 de sadâret müsteşarlığına tâyin edildi; 1919 da bu vazifeden emekliye ayrıldı; 1935 de 80 yaşında vefat etti. Geniş edebî bilgisi ve sağlam ahlâkı ile tanınmışdı. Güzel ve tatlı konuşur meclis adamıydı; son zamanlarında bir otomobil kazası geçirmiş, sağır olmuşdu; dinî duyguları da o kadar asil idi ki sağırlı zamanının tek hasretini şu iki beyit ile ifâde etmişdir: Kâr etti cana, artık işitsin kulaklarım Candan tehassür eylediğim bir ezan sesi * Ruhun gıdâsıdır, ne ilâhî terânedir Dünya benim olurdu işitsem ezanları Makbûle Leman Hanım adında kalem sahibi aydın bir kadın ile evlenmişdi, mes’ud bir âile hayatı oldu. Hâtıralarını yazarak millî kütübhânemize “Gördüklerim, İşitdiklerim, Söylediklerim” adı ile kıymetli bir kaynak vermek faziletini de gösterdi. Yakından tanıdığı ve severek hürmet ettiği Yusuf İzzeddin Efendinin intiharı ve sevgili zevcesinin ölümü üzerine yazdığı iki mersiye en güzel şiirlerindendir; şu beyitler Yusuf İzzettin Efendi mersiyesindendir: Hakkın meşiyetindeki hikmet bilinmiyor Sengi kazâya sînei millet nişan yine “Sübhâne men tahayyere fî sun’ihül ukuul” Olsun kemâli hüzn ile virdi zeban yine Dehr attı Yûsufu çâhi felâkete Çerhin bu vaz’ı dâğı derun oldu millete Mehmed Fuad Bey (Resim: S. Bozcalı)