(Maks Frühterman) ; Geçen asrın ikinci yarısında basdırtdığı İstanbul kartpostalları zamanımızda kıymetli vesikalar olmuş bir iş adamı; kartpostalcı ve resim çerçivecisi; Avusturyalı bir protestan almandı; 1852 de o memleketde doğdu, doğduğu kasabayı tesbit edemedik, ilk tahsilini de orada yaparak 15 yaşında İstanbula geldi, iki sene kadar küçük ayak işleri yaparak 1869 da Yüksekkaldırımda 13 numaralı yerde bir kartpostalcı ve resim çerçivecisi dükkânı açdı, işi sür’atle gelişerek Beyoğlunda Caddei Kebirde (İstiklâl Caddesi) 341 numarada ikinci bir dükkân açdı, her iki dükkânında da aynı işi yapdı. Bu suretle İstanbulda yerleşen Max Fruchtermann 1885 de 33 yaşında Clara Chalier (Klara Şaliye) adında bir kızla evlendi; bu kadından Erna (doğ. 1887) adında bir kız ve Paul Pol adında (doğ. 1890) bir erkek evlâdı olnıuşdur. Avrupada yapılmış kartpostallar sata gelen Max Fruchterman, kendi imalâtına Aynaroz papazlarından aldığı büyük bir sipariş ile başladı; Aynaroz Manastırlarının fotoğraflarını çekerek Avrupada kartpostal şeklinde basdırdı ve o kartlardan ayrıca albomlar yapdı; o Aynaroz kartları albomları papazlar tarafından Aynaroza gelen turistlere satılacakdı; Max Fruchtermann papazlardan imalci olarak parayı asıl kendi mâmulâtına sermâye yapdı ve kısa sayılacak zaman içinde büyü...

(Maks Frühterman) ; Geçen asrın ikinci yarısında basdırtdığı İstanbul kartpostalları zamanımızda kıymetli vesikalar olmuş bir iş adamı; kartpostalcı ve resim çerçivecisi; Avusturyalı bir protestan almandı; 1852 de o memleketde doğdu, doğduğu kasabayı tesbit edemedik, ilk tahsilini de orada yaparak 15 yaşında İstanbula geldi, iki sene kadar küçük ayak işleri yaparak 1869 da Yüksekkaldırımda 13 numaralı yerde bir kartpostalcı ve resim çerçivecisi dükkânı açdı, işi sür’atle gelişerek Beyoğlunda Caddei Kebirde (İstiklâl Caddesi) 341 numarada ikinci bir dükkân açdı, her iki dükkânında da aynı işi yapdı. Bu suretle İstanbulda yerleşen Max Fruchtermann 1885 de 33 yaşında Clara Chalier (Klara Şaliye) adında bir kızla evlendi; bu kadından Erna (doğ. 1887) adında bir kız ve Paul Pol adında (doğ. 1890) bir erkek evlâdı olnıuşdur. Avrupada yapılmış kartpostallar sata gelen Max Fruchterman, kendi imalâtına Aynaroz papazlarından aldığı büyük bir sipariş ile başladı; Aynaroz Manastırlarının fotoğraflarını çekerek Avrupada kartpostal şeklinde basdırdı ve o kartlardan ayrıca albomlar yapdı; o Aynaroz kartları albomları papazlar tarafından Aynaroza gelen turistlere satılacakdı; Max Fruchtermann papazlardan imalci olarak parayı asıl kendi mâmulâtına sermâye yapdı ve kısa sayılacak zaman içinde büyük para kazandı. Kumbaracılar yokuşunda bir ev satın aldı; parasını dâima avusturya parasına çevirerek Avusturya Bankasında tutuyordu. Birinci cihan harbi sonunda Avusturya İmparatorluğu parçalanınca Avusturya parasının kıymeti anî bir düşüş ile bir hiç olunca ünlü katpostalcı da iflâs etti ve derin üzüntü içinde kendisini içkiye verdi ve bir gün Beyoğlundaki 341 numaralı dükkânında şarab içerken anî bir darbe ile öldü. Evinin tavan arasında Türkiye ve bilhassa İstanbul üzerine 600,000 aded kart postaldan ibaret bir miras bırakmışdı. Fruchtermann firması oğlu Paul’e kaldı. Paul babasının işine devam etti ise de az rağbet gören ve câzib olmayan kartpostallar yaptırdı. Babasının hayatında evlâdlıkları 13 yaşında bir rum kızına âşık olmuş ve onunla evlenmişdi, adı Teodora olan bu kız 1950 de öldü, Paul ikinci defa yine rum kızı olan Anna ile evlendi, evlâdı olmamış olan Paul Fruchtermann 1962 de öldü ve ünlü firma zevcesi Anna’ya kaldı, o da kart postalcılık işine erkek kardeşi ile devam etti ise de hiç bir başarı gösteremediler. 341 numaralı binâ sahibinin aldığı bir tahliye kararı ile dükkânsız da kalınca baba Fruchtermanın 600,000 kartpostaldan mürekkeb zengin stokunu yok bahasına bir eskiciye sattılar ve ellerinde kalan çok az mikdarda bir mal ile Sapuncakis Pasajında küçücük bir yerde geçimlerini sağlamaya çalışdılar ve Anna Fruchtermann 1967 de tamamen terki ticâret etti. Bu satırların yazıldığı sırada, 1971, Tophânede çok eski bir evin üst katında çok sıkıntılı bir hayat sürüyordu. Fruchtermann almanca “Yemişçi” anlamındadır. Bunun içindir ki Max Fruchtermann dükkânın isim yazısını meyva resimleri ile süslü olarak yazdırmışdı, dükkân kapanıncaya kadar o hususiyetini muhafaza etmişdi. Max Fruchtermann’ın Türkiye ve İstanbul üzerine piyasaya çıkartdığı kartpostalların çeşidi 3000 nin üstündedir ve zamanımız için çoğu artık kıymetli birer tarih vesikası olmuşlardır. Ünlü kartpostalcının kabri Feriköy Protestan Mezarlığındadır. Oğlu Paul, zevcesi Clara ölümü 1917, gelini Teodora da aynı merkadde medfundurlar. Herman BOYACIOĞLU Max Fruchtermann (Resim: S. Bozcalı)