1651 tarihinde Fransa’nın Reims şehrinde doğup 1719 da vefat eden ve bilahâre Papa tarafından azizliği ilân edilen Jean-Baptiste de La Salle namında aristokrasiye mensup çok zengin bir rahibin kurduğu “Frères des Ecoles Chrétiennes” (Hristiyan Mektepleri Kardeşleri) tarikatı, İstanbul’da ilk mekteplerini 1841 tarihinde Yüksekkaldırım civarında Lülecihendek’te şimdiki Saint-Benoit Mektebi yanında tesis etmişlerdir. Oradan “Jakop Evi” diye mâruf Yüksekkaldırımda başka bir binâya taşınmışlar, oradan da Galata da Sen Piyer Hanının yukarısında kâin mektebi açarak 1933 tarihine kadar tedrisatta bulunmuşlardır. İkinci mekteplerini 1854 de Beyoğlunda İmam Sokağında açan Frerler, 1870 yangınında binâ ve eşyalarının tamamen yanması üzerine evvelce Kadıköyde satın almış oldukları şimdiki Saint-Joseph Lisesi arazisinde bulunan ahşab köşke iltica etmişler ve Paris merkezlerinden temin ettikleri para ile son zamanlara kadar kolej diye anılan şimdiki Saint-Joseph Lisesinin merkez binâsını kâgir olarak inşâ edip tedrisata başlamışlardır. Rağbet görmesi ve talebe mikdarının seneden seneye artması üzerine, sağ ve sol cenah binâlarıhı, fizik ve kimya laboratuvarlarını, bağ, sebze, çiçek bahçeleri, mekanik ekmek fırını, jimnastikhâne, tiyatro ve müzik salonu ve deniz kenarında rıhtım ve iskele gibi ...

1651 tarihinde Fransa’nın Reims şehrinde doğup 1719 da vefat eden ve bilahâre Papa tarafından azizliği ilân edilen Jean-Baptiste de La Salle namında aristokrasiye mensup çok zengin bir rahibin kurduğu “Frères des Ecoles Chrétiennes” (Hristiyan Mektepleri Kardeşleri) tarikatı, İstanbul’da ilk mekteplerini 1841 tarihinde Yüksekkaldırım civarında Lülecihendek’te şimdiki Saint-Benoit Mektebi yanında tesis etmişlerdir. Oradan “Jakop Evi” diye mâruf Yüksekkaldırımda başka bir binâya taşınmışlar, oradan da Galata da Sen Piyer Hanının yukarısında kâin mektebi açarak 1933 tarihine kadar tedrisatta bulunmuşlardır. İkinci mekteplerini 1854 de Beyoğlunda İmam Sokağında açan Frerler, 1870 yangınında binâ ve eşyalarının tamamen yanması üzerine evvelce Kadıköyde satın almış oldukları şimdiki Saint-Joseph Lisesi arazisinde bulunan ahşab köşke iltica etmişler ve Paris merkezlerinden temin ettikleri para ile son zamanlara kadar kolej diye anılan şimdiki Saint-Joseph Lisesinin merkez binâsını kâgir olarak inşâ edip tedrisata başlamışlardır. Rağbet görmesi ve talebe mikdarının seneden seneye artması üzerine, sağ ve sol cenah binâlarıhı, fizik ve kimya laboratuvarlarını, bağ, sebze, çiçek bahçeleri, mekanik ekmek fırını, jimnastikhâne, tiyatro ve müzik salonu ve deniz kenarında rıhtım ve iskele gibi tesislerle mektebi tevsi etmişler ve birinci dünya harbinden sonra kapanan Ticaret Enstitüsü’nü açmışlardır. Bunlardan başka Bakırköyde ve Taksimde Zapion Rum Kız Lisesi karşısında ki mektepleri, 1875 de Ağahamamı Sokağında Saint - Michel mektebini, 1892 tarihinde Feriköyde Abidei Hürriyet Caddesinde Sainte Jeanne d’Arc Mektebini ve 1911 de de Haydarpaşada Saint Louis Ortaokulunu açmışlardır. Cumhuriyet devrinde ilk öğretimin yabancı mekteplerde yapılmasının yasak edilmesi üzerine yalnız ilk ve orta öğretim yapan mekteplerinden bir çoğunu, bu meyanda Erzurum, Zonguldak, Trabzon, Uşakdaki okullarını kapatmak mecburiyetinde kalan Frerler, Beyoğlu Ağahamamında ev ve apartımanlar arasında pek sıkışık bir vaziyette bulunan Saint - Michel Mektebini Feriköydeki Sainte Jeanne d’Arc Mektebi binâsına nakil ile Saint - Michel Lisesi ismi altında tedrisata devam etmişler ve öğretmen ve Frer azlığından dolayı 1958 de lise kısmını kapatmışlardır. Şimdi İstanbul’da iki tane kalan Frerler mektebinden Saint - Joseph orta ve lise, Saint - Michel ise yalnız orta öğretim yapmaktadır. Fransada XVII. yüzyılda sayısı pek çok olan sefalet içindeki yetim ve bîkes erkek çocukların tahsil ve terbiyesi için bütün servetini bu maksad uğurunda feda eden Saint Jean Baptiste de La Salle ve tarikatına intisap eden Frerler, sonraları zengin aile çocuklarının tahsil ve yetiştirilmesi ile de meşgul olmuşlar ve bunlardan aldıkları ücret ve topladıkları ianelerle Frer yetiştirmek için seminerler açmışlardır. Günden güne zenginleşen bu kongregasyon, Fransa, İtalya, Belçika, İspanya gibi hıristiyan memleketlerinden başka bilhassa katolikliği yaymak için dünyanın her tarafında Asya, Afrika, Anglo - Sakson ve Latin Amerikada seminerler ve mektepler açarak hem frer hem de talebe yetiştirmişlerdir. Fransız ihtilâlinde takibata mâruz kalan Frerler, Fransada imparatorluk ve krallık devrinde tekrar faaliyete geçmişler ve merkezlerini Paris’den Brüksel’e ve nihayet Romaya nakletmişlerdir. Birinci dünya harbinden evvel bu mekteplerde türk ve müslüman öğrenci azınlıkta iken bugün ekseriyeti teşkil etmektedir. Kapitülasyonların ilgasından evvel yatılı olan bu mekteplerde, sabah kalkarken, sınıflara girer çıkarken, yemeklerin başında ve sonunda, gece yatarken törenle dualar edilir ve sınıflarla, yatakhâne ve yemekhânelerin duvarlarında salipler ve hazreti İsa ile hıristiyan azizlerinin resimleri bulunurdu. Törenle yapılan bu dualarda müslüman talebenin dinlemek mecburiyetinde bırakılması tam bir dinî propaganda idi. Halbuki, o zamanlarda türk mekteplerinde okuyan gayri müslim talebe, Kur’anı Kerim ve Akaaidi Diniye derslerinde sınıfdan dışarı çıkartılır tamâmen serbest idiler. Frerler papas olmadıkları için kiliselerde ruhânî âyini idare edemezler ve kendi kiliselerinde âyin ve günah çıkartmak için bir papas bulundururlar. Dinî bir tarikata mensup oldukları için evlenemezler. Ücret, maaş ve tahsisatları yoktur. Her şeyleri, iâşe, ibâte, elbiseleri, hastalıklarında tedavileri, seyahatleri kongregasyon tarafından temin edilir. Tarikata muayyen bir müddet için veya hayatları boyunca kalmak üzere angajmanla girerler. Dinî kisve kanunu mucibince, onyedinci yüzyıldan kalma üniforması elbiselerini çıkartarak Türkiyede sivil elbise giymektedirler. (1959) Ahmed Refik GAMSIZOĞLU