Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
FOLDA, FODULA
“İmâretden verilen pidemsi bir nevi ekmek; Fodulacı imâret ekmeklerini yapan veya gezdirip dağıtan adam” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî).
Yeniçerilere ve şâir kapukulu asker ocakları efradına da ekmek olarak fodula verilirdi ve her asker ocağının fodulası kışlalarında, yâhud kışlaları yakınındaki hususî fınnlarda pişirilirdi.
Sarayı Hümayun ile sâir mîrî kasır ve bağçelerin muhafızları olan bostancılar ile Enderunu Hümâyunun zülüflü ağalarına, ve Haremini Hümâyunun hadım kara ağalarına ve kadınların horanda takımına keza hususî fırınlarda pişirilen fodula verilirdi.
İmâret fodulaları medreselerdeki talebe softalara, vakıf sâhibinin koyduğu şartlara göre İstanbul şehri fukarasına dağıtılırdı. İmâret fodulaları, vakfın mütevellisi ile fırın sahibinin anlaşmasına göre çarşı fırınlarında pişirilirdi. Medrese softaları arasında sayısı pek çok olan açık gözler birkaç imâretden fodula alır ve böylece günlük gıdasından fazlasını çarşıda halka, esnafa satarlardı. Asker ve bilhassa yeniçeri fodulaları da aynı şekilde suistimal edilirdi.
Yeniçerilerin fodula fırını Şehzâdebaşında Acemioğlanlar Kışlası Hamamının yanında idi; Kanunî Sultan Süleyman tarafından yaptırılmış olan hamam durmaktadır. (B.: Acemioğlanlar Hamamı, cild 1, sayfa 188), fırından eser kalmamışdır.
Bir ocak geleneği olarak ...
⇓ Devamını okuyunuz...
“İmâretden verilen pidemsi bir nevi ekmek; Fodulacı imâret ekmeklerini yapan veya gezdirip dağıtan adam” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî).
Yeniçerilere ve şâir kapukulu asker ocakları efradına da ekmek olarak fodula verilirdi ve her asker ocağının fodulası kışlalarında, yâhud kışlaları yakınındaki hususî fınnlarda pişirilirdi.
Sarayı Hümayun ile sâir mîrî kasır ve bağçelerin muhafızları olan bostancılar ile Enderunu Hümâyunun zülüflü ağalarına, ve Haremini Hümâyunun hadım kara ağalarına ve kadınların horanda takımına keza hususî fırınlarda pişirilen fodula verilirdi.
İmâret fodulaları medreselerdeki talebe softalara, vakıf sâhibinin koyduğu şartlara göre İstanbul şehri fukarasına dağıtılırdı. İmâret fodulaları, vakfın mütevellisi ile fırın sahibinin anlaşmasına göre çarşı fırınlarında pişirilirdi. Medrese softaları arasında sayısı pek çok olan açık gözler birkaç imâretden fodula alır ve böylece günlük gıdasından fazlasını çarşıda halka, esnafa satarlardı. Asker ve bilhassa yeniçeri fodulaları da aynı şekilde suistimal edilirdi.
Yeniçerilerin fodula fırını Şehzâdebaşında Acemioğlanlar Kışlası Hamamının yanında idi; Kanunî Sultan Süleyman tarafından yaptırılmış olan hamam durmaktadır. (B.: Acemioğlanlar Hamamı, cild 1, sayfa 188), fırından eser kalmamışdır.
Bir ocak geleneği olarak ölen yeniçerilerin evlâd ve iyâline de fodula verilirdi, bundan ötürü yeniçeri dul ve yetimleri için “Fodula hâran, fodula yiyiciler” denilir.
Geçen asrın ilk yarısında yaşamış Ayıntablı Aynî (B.: Aynî Efendi, Ayıntablı, cild 3, sayfa 1624 hezel yollu bir gazelinde imâret fodulasından bahseder:
Çorba ve fodula ile kanâat etmez,
Softayı medresede câhil eden zerde, pilâv.
Fodula 1908 meşrutiyetinden sonra kalkdı. Meselâ Ahmed Râsim, meşrutiyet öncesi bir İstanbulluyu konuşdurur iken: “...Ötekininki daha has, bu ekmekçiyi bırakalım!.. Fodula alsak?..”.
Halk ağzında fodulaya “Fodla” denilirdi.
Tema
Diğer
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM110137
Tema
Diğer
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 11, sayfa 5813
Bakınız Notu
B.: Acemioğlanlar Hamamı, cild 1, sayfa 188; B.: Aynî Efendi, Ayıntablı, cild 3, sayfa 1624 hezel yollu bir gazelinde imâret fodulasından bahseder:
Tema
Diğer
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.