Mum dikilecek yeri bir tablacığın ortasında ve kenarında da tutmak için, kulpu bulunan el şamdanlarına verilmiş isim; o kulpdan baş ve şahâdet parmakları ile tutulduğu ve o parmaklar ile de fiske atıldığı içindir ki bu ismi almışdı. Yerine ve sâhibinin servetine göre bakırdan, san pirinçden, gümüşden, altından, porselenden, billûrdan fiske şamdanları yapılmışdır. Petrol lâmbalarından önce, ev konak ve sarayların mum ile aydınlatıldığı devirde, büyük şamdanların ve âvizelerin mumları, elinde bir fiske şamdanı ile dolaşan bir hizmetkâr tarafından o el şamdanının aleviyle yakılır, uyandırılırdı. Geceleri ev içinde de elde bir fiske şamdan ile dolaşılırdı; devrilmesi güç, dolayısı ile yangın çıkarma tehlikesi az, kullanılması da rahat bir şamdandı. Zamanımızda sanat kıymeti taşıyanları antika eşyâ arasındadır ve antikacı dükkânlarında diğer şamdanlara nisbetle çok nâdir rastlanır, güçlükle bulunur. Hüseyin Kâzım Bey “Büyük Türk Lûgatı” nda, şamdanın şeklini tarif etmeden: “Cami ve türbelerdeki kandilleri yakmak için kullanılan fitilli el şamdanı” gibi gülünç bir laf ediyor. Fitilli şamdan olmaz, fitil kandillerde, zeytinyağı doldurulmuş, kandil çanaklarında yanar; şamdanlarda da mum dikip yakılır, aslında dondurulmuş iç yağından veya balmumundan, kâfurîden yapılan mumlarda yanan kısı...

Mum dikilecek yeri bir tablacığın ortasında ve kenarında da tutmak için, kulpu bulunan el şamdanlarına verilmiş isim; o kulpdan baş ve şahâdet parmakları ile tutulduğu ve o parmaklar ile de fiske atıldığı içindir ki bu ismi almışdı. Yerine ve sâhibinin servetine göre bakırdan, san pirinçden, gümüşden, altından, porselenden, billûrdan fiske şamdanları yapılmışdır. Petrol lâmbalarından önce, ev konak ve sarayların mum ile aydınlatıldığı devirde, büyük şamdanların ve âvizelerin mumları, elinde bir fiske şamdanı ile dolaşan bir hizmetkâr tarafından o el şamdanının aleviyle yakılır, uyandırılırdı. Geceleri ev içinde de elde bir fiske şamdan ile dolaşılırdı; devrilmesi güç, dolayısı ile yangın çıkarma tehlikesi az, kullanılması da rahat bir şamdandı. Zamanımızda sanat kıymeti taşıyanları antika eşyâ arasındadır ve antikacı dükkânlarında diğer şamdanlara nisbetle çok nâdir rastlanır, güçlükle bulunur. Hüseyin Kâzım Bey “Büyük Türk Lûgatı” nda, şamdanın şeklini tarif etmeden: “Cami ve türbelerdeki kandilleri yakmak için kullanılan fitilli el şamdanı” gibi gülünç bir laf ediyor. Fitilli şamdan olmaz, fitil kandillerde, zeytinyağı doldurulmuş, kandil çanaklarında yanar; şamdanlarda da mum dikip yakılır, aslında dondurulmuş iç yağından veya balmumundan, kâfurîden yapılan mumlarda yanan kısımda ortasındaki bir fitildir ama “Fitilli Şamdan” diye bir tâbir, hele bir dil bilgini için, gülünçdür. XVII. yüzyıl ortalarında Kaadriye şeyhlerinden Nazmi Efendi “Hediyetül İhvan” adını verdiği hâtıralarında Yenikapu Mevlevihânesi dervişlerinden ilâhî cezbe sâhibi Mehmed adında bir genc bir dervişden bahsediyor; geceleri geç kalmış misâfirleri evlerine götürür, fenercilik yaparmış, fakat eline bir fener değil, fiske şamdanı alırmış, karlı, tipili bir kış gecesi, rüzgârda fenerler sönerken, Derviş Mehmedin elindeki şamdanın mumu sönmemiş, kendisi de kar üstünde çıplak ayakla yürür imiş. Şeyh Nazmi: “Gözümle gördüm..” diyor.