Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
FINDIKLI
İstanbulun meşhur semtlerinden, büyük şehrin Rumeli yakasında Galata tarafında ve liman ağızında Tophâne civârında Salıpazarı ile Kabataş arasındadır; 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Galatanın Pürtelâş Hasan Efendi ve Ömer Avni Mahalleleri sınırı içindedir (1934 B.Ş.R Pafta 15/167 ve 169).
Evliyâ Çelebi İstanbula tahsis ettiği seyahatnâmesinin birinci cildinde “Fındıklı Kasabı” adını kullandığı halde Fındıklıdan müstakil bir bend içinde bahsetmiyor, buradaki bâzı binâları, Tophâne bahsi içinde kaydediyor (B: Tophâne).
1814 - 1815 arasında tanzim edilmiş bir Bostancıbaşı Defterinde (B.: Bostancıbaşı defterleri, cild 6, sayfa 2979) Fındıklı sâhili şöylece tesbit edilmişdir; Salıpazarından Kabataşa doğru gidildiğine göre:
“.. aralık iskele; yanında Ömerağazâde Tevfik Bey yalısı; yanında Selun (?) zimmînin değirmeni; yanında Süleyman Ağanın kayıkhânesi yanında Hammallar İskelesi; yanında silâhdar giridli Mustafa Ağa zevcesinin yalısı; yanında kalafat yeri; yanında Fındıklı İskelesi; yanında Kapuçuhadarı Ömer efendi yalısı; yanında Fındıklının büyük iskelesi; yanında Fındıklı Camii; yanında müsâhibi şehriyârî Hasan Ağa zevcesinin yalısı; yanında Kepçe Nâzırı Ali Efendinin yalısı, yanında aralık iskele; yanında Gümrükemini Hüseyin Efendinin yalısı; yanında Tersâne kâtibi Mehmed Bey...
⇓ Devamını okuyunuz...
İstanbulun meşhur semtlerinden, büyük şehrin Rumeli yakasında Galata tarafında ve liman ağızında Tophâne civârında Salıpazarı ile Kabataş arasındadır; 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Galatanın Pürtelâş Hasan Efendi ve Ömer Avni Mahalleleri sınırı içindedir (1934 B.Ş.R Pafta 15/167 ve 169).
Evliyâ Çelebi İstanbula tahsis ettiği seyahatnâmesinin birinci cildinde “Fındıklı Kasabı” adını kullandığı halde Fındıklıdan müstakil bir bend içinde bahsetmiyor, buradaki bâzı binâları, Tophâne bahsi içinde kaydediyor (B: Tophâne).
1814 - 1815 arasında tanzim edilmiş bir Bostancıbaşı Defterinde (B.: Bostancıbaşı defterleri, cild 6, sayfa 2979) Fındıklı sâhili şöylece tesbit edilmişdir; Salıpazarından Kabataşa doğru gidildiğine göre:
“.. aralık iskele; yanında Ömerağazâde Tevfik Bey yalısı; yanında Selun (?) zimmînin değirmeni; yanında Süleyman Ağanın kayıkhânesi yanında Hammallar İskelesi; yanında silâhdar giridli Mustafa Ağa zevcesinin yalısı; yanında kalafat yeri; yanında Fındıklı İskelesi; yanında Kapuçuhadarı Ömer efendi yalısı; yanında Fındıklının büyük iskelesi; yanında Fındıklı Camii; yanında müsâhibi şehriyârî Hasan Ağa zevcesinin yalısı; yanında Kepçe Nâzırı Ali Efendinin yalısı, yanında aralık iskele; yanında Gümrükemini Hüseyin Efendinin yalısı; yanında Tersâne kâtibi Mehmed Beyin yalısı; yanında müsâhibi şehriyârî Sadık Ağanın yalısı; yanında Tophâne nâzırı Çelebi Efendinin yalısı; yanında Çizmecibaşı arsası; yanında Hekimoğlu Ali Paşa Çeşmesi; yanında Kabataş İskelesi...”
Hadikatül Cevâmi’de Fındıklıda şu cami ve mescidlerin ve sâir binâların bulunduğu kayıdlıdır:
Hâtûniye Mescidi, yanında zâviyesi ve karşısında Arabahmedpaşa Çeşmesi; yine bu mescid civarında Bıyıklı Ali Paşanın mektebi ve çeşmesi; Husrev Mehmed Paşa yalısı; Selime Hâtun Mescidi; Pişmâniye Camii, Hacı Receb Mescidi; Alçakdam Mescidi; Emirimam Mescidi; Kazancı Camii; yanında Köprülüzâde Ahmed Paşa Çeşmesi; Fındıklı Camii; yanında Fındıklı Hamamı; yanında mekteb; Kadı Mescidi (Bütün bu isimlere bakınız).
Şirketi Hayriye tarafından neşredilmiş “Boğaziçi” isimli kitabda (1330 - M.1914; B.: Şirketi Hayriye) Fındıkliı için şunlar yazılıdır: “Gûyâ bizanslılara İncil ilk defa burada okunarak hıristiyanlık teblig edilmiş. Vaktiyle buraya Argiropolis yâni Gümüş Memleketi derlerdi. Meşrutiyetin ikinci senesi başında Çırağan sarayına nakledilmiş olan Meclisi Mebusan bu sarayın 6 kânunusânî 1325 de (M. 19 ocak 1910) yanması üzerine Fındıklıda Cemile Sultan Sarayına nakletmişdi; Fındıklı Camii ve Fındıklı Tekkesi ve havâlidedir”.
Şâir Mehmed Fennî Dede Efendi ölümü 1715 İstanbul Sâhillerini tasvir yolunda yazdığı ve “Sahilnâme” diye anıla gelmiş meşhur manzûmesinde Fındıklı için şu beyti söylemişdir:
Tutsa uşşâkı mahaldir kırılur gibi taref
Buldu ol gözleri bâdâm ile Fındıklı şeref
Geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Âşık İbrahim Fennî Mehmed Dede Efendiyi taklid yolunda yazdığı sâhilnâmede Fındıklı için şunları söylemektedir.
Salıpazarında gençlik mestâne
Fındıklıda çattık bıçkın fettâne
Bir yalun ayaklı abaza levend
Destinde hançer şakîî derbend
Bir nazar atfitsen bac alur eşbeh
Serkeş çalımına o şehin peh peh
Pâyin bûs ittirüp yol virdi evbaş
Fındıklıdan geçtik geldi Kabataşa
Yine geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Tophâne kâtiblerinden Üsküdarlı Âşık Râzi beş kıt’alık bir manzûmesinde Fındıklıyı şöyle anlatıyor:
Yine Âşık Râzi, geçen asır sonlarında Fındıklının ayak takımından bıçkın delikanlıları kadar, o güruh ile oynaşan yosma hanımlarının da pekçok olduğunu söylüyor:
Fındıklı şu bizim Tophâne yanı
Güzeller saydına kurdum dalyanı
Çekdik çarşısından âguuşe hele
Nice şûhi mühmel dilber uryanı
Dirler ki avâmı abaza çerkes
Kimi lücucu olur kimisi nâkes
İmtizac idemez anlarla herkes
Sâhilsaraylarda kibar âyânı
Fındıklı güzeli fındıkcı elbet
Eşbeh levendlere gelse ger növbet
Altunla açılur bâbı muhabbet
Kahvehânelerde cana kıyanı
Câmii Kebîri nûri âlâ nur
Çifte hamamı var memdûhi cumhur
Tekkesinde derde derman bulunur
Şehrâhında cümle kerûbeyânı
Temâşâyi hüsün gözlere cilâ
Velâkin güzelleri püsküllü belâ
Fındıklı şânında eyledim imlâ
Râzinin bergüzar olsun beyânı
Fındıklıdır Cihangirin alt yanı
Oğlanların yanar ateşdir kanı
Şu kayıkcı matlubunca müheykel
Yosma Hanım yak oğlana abanı
Haber salar hanım nısfüllüyle gel
İzin al kaç ne eylersen eyle gel
Nakşi pâyin hotozumun sorgucu
Aman oğlan gel bir gönül eyle gel
Tophânenin Fındıklıdır bir ucu
Bak nefere ne güzeldir şu topcu
Kılavuzu önde arab bir bacı
Yürü oğlan sürükleme pabucu
Dellâk natır civan hammal kayıkcı
Esnafından yorgancısı balıkcı
Küskün gönül ipliğini arşaklar
Oğlan yolcu yosma hanımlar hancı
Hamamında fettan tâze uşaklar
Kayıkcılar vardır altun başaklar
Bâzu pençe tasasında hanımlar
Ne gam yahu bitleriyle yavşaklar
Kafeslerin arkasında hanımlar
Gözlerinde aşk ateşi yalımlar
Nümâyişi güm güm vuran topuklar
Gözlediği çapkınlarda çalımlar
Yedi iklim dört bucakdan kopuklar
Kınalıdır parmaklarla topuklar
Türkü lazı kürd arnavud dilbazlar
Çakıl pehle nümâyişi yapuklar
Fındıklı delikanlı ayvazlar
Yosma hanım oynaşları haylazlar
Hammal ise ya Bitlisli ya Vanlı
Kopuk çapkın delifişek palazlar
Fındıklının hanımları fermanlı
Delikanlı mestâneler dumanlı
Yokdur muhabbetden çakmaz katırı
Pulâd misâl hançerleri hep kanlı
Kasab civan pençesinde satırı
Sayar âşık yosma hanım hatırı
Hicabı var kırmızı Hind canfesi
Unutma şalvarı köhne natırı
Fındıklının abazası çerkesi
Mahbubları deli eder herkesi
Altın ile kurup şâha kapanı
Sarmış hanım tulumbacı dalfesi
Fındıklıya yazdım işte destanı
Yosma hanımlardan çokdur fettanı
Birbirinden yaman eşbeh kopuklar
Perçemli topuklu şâhi bütânı
Tema
Yer
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM101053
Tema
Yer
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 10, sayfalar 5749-5750
Bakınız Notu
B.: Bostancıbaşı defterleri, cild 6, sayfa 2979
Tema
Yer
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.