Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
FEVZİ BEY (Abdübâki)
Edebiyat muallimi ve şâir, 1920 den sonra bilhassa mizah yolunda ve o devrin en çok satılan mecmuaları ve gazeteleri ile yayınladığı manzumeleri ve hicviyeleri kendisine geniş şöhret sağlamışdı. İbnülemin Mahmud Kemal İnal “Son Asır Türk Şairleri” isimli eserinde hal tercemesini şöyle kaydediyor:
“Çorumda Alaybeyizâdeler ailesine mensub Fevzi Efendinin oğludur. 1885 de Çorumda doğdu; ilk ve orta tahsilini memleketinde yapdı, îdâdîyi bitirdikde hususî suretde arabca, farsca, fransızca öğrendi, tarih tahsil etti. 1909 da Çorum ilk mektebleri müfettişliğine, 1910 da Çorum Muallim Mektebinin müdürlüğü ile tarih, coğrafya, türkce ve pedagoji muallimliklerine tayin edildi. 1911 de açılan bir müsabaka imtihanını kazanarak İzmit İdâdîsi tarih ve coğrafya muallimi oldu. 1918 de Kastamonu Sultanisi, 1919 da İstanbul Davudpaşa Sultânisi armuidliğine (müdür baş yardımcılığına) tayin edildi. 1922 de Üsküdar Sultanisi farsca muallimliğine tayin edildi, kabul etmedi; ticâretle iştigal etti. 1929 da eski mesleğine dönerek Üsküdar Erkek Orta Mektebi türkce muallimi oldu. 1921 de matbûâta intisab etmişdi. Mizah ve lâtîfe vadisinde en güzel yazı yazan şâirlerdendir. Ciddi eserleri de güzeldir. Gazeteler ve mecmualarla intişar eden eş’arı bir araya getirilse ciddî ve mizâhî büyük bir divan olur...”
...
⇓ Devamını okuyunuz...
Edebiyat muallimi ve şâir, 1920 den sonra bilhassa mizah yolunda ve o devrin en çok satılan mecmuaları ve gazeteleri ile yayınladığı manzumeleri ve hicviyeleri kendisine geniş şöhret sağlamışdı. İbnülemin Mahmud Kemal İnal “Son Asır Türk Şairleri” isimli eserinde hal tercemesini şöyle kaydediyor:
“Çorumda Alaybeyizâdeler ailesine mensub Fevzi Efendinin oğludur. 1885 de Çorumda doğdu; ilk ve orta tahsilini memleketinde yapdı, îdâdîyi bitirdikde hususî suretde arabca, farsca, fransızca öğrendi, tarih tahsil etti. 1909 da Çorum ilk mektebleri müfettişliğine, 1910 da Çorum Muallim Mektebinin müdürlüğü ile tarih, coğrafya, türkce ve pedagoji muallimliklerine tayin edildi. 1911 de açılan bir müsabaka imtihanını kazanarak İzmit İdâdîsi tarih ve coğrafya muallimi oldu. 1918 de Kastamonu Sultanisi, 1919 da İstanbul Davudpaşa Sultânisi armuidliğine (müdür baş yardımcılığına) tayin edildi. 1922 de Üsküdar Sultanisi farsca muallimliğine tayin edildi, kabul etmedi; ticâretle iştigal etti. 1929 da eski mesleğine dönerek Üsküdar Erkek Orta Mektebi türkce muallimi oldu. 1921 de matbûâta intisab etmişdi. Mizah ve lâtîfe vadisinde en güzel yazı yazan şâirlerdendir. Ciddi eserleri de güzeldir. Gazeteler ve mecmualarla intişar eden eş’arı bir araya getirilse ciddî ve mizâhî büyük bir divan olur...”
Herhalde dikkatle kaleme alınmamış bir hal tercemesidir. Bir muallim mektebi müdürünün yarışma imtihanına girerek İzmitde bir îdâdîye muallim oluşu garibsenecek kayıddır.
Abdümbaki Fevzi Bey, hal tercemesi için İ.M.K. İnala gönderdiği cevâbi bir mektubda şunları yazmışdır: “... birkaç seneden beri şiir ile, matbuat ile alâkamı kesdim, yeni eserim yok. İki üç senede meydana gelmiş olanları toplasam koca bir divan olur. Fakat alelacele yazıp gazetelere yetişdirğm bu yazılar hep ya tramvayda başlanmış, vapurda bitirilmiş, yahud mektebte teneffüs zamanlarında karalanmış şeşlerdir, hicabla takdim ediyorum...”
Abdülbaki Fevzi Bey mizah yolunda yazdığı manzumelerine Refik Hâlid Karay’ın çıkardığı “Aydede” mecmuasında başlamışdı (B.: Aydede, cild 3, sayfa 1516); o mizah gazetesinde “Be tarzı kudemâ” başlığı altında yayınlanmışdır; sonra aynı başlıkla “Akbaba” da devam etti (B.: Akbaba, cild 1, sayfa 502).
Aynı yolda son şiirlerini, Refik Hâlid Karay’ın memlekete döndükden sonra 1948 de yeniden çıkardığı Aydede de yayınladı, fakat lisânı o kadar eski bulundu ki yirmibeş yıl önceki ilgiyi göremedi. Tamamen unutulmuş bir şâir olarak 1950 - 1955 arasında vefat etti. Aşağıdaki parçaları ilk Aydededen alıyoruz:
Yahyâ Kemal ve Ahmed Rasim Hakkında
Aşkıyla bir âhû beçenin derbeder oldum
Mecnun gibi sahrâlara düşdüm beder oldum
Dalgın diye Yahyâ’ya bakub hande iderken
Sad hayf ki ondan da bugün beş beter oldum
Râsim gibi serdim deri meyhâneye postu
Sâgar bekef bâdei şâm ü seher oldum
Yok mumcunun oğluyla bir az ülfetim ammâ
Peygîlei mihnetde yanar bir fener oldum
Köprülüzâde Fuad Beyle giriştiği bir kalem münakaşası üzerine yazılarını rahatca yayınlamak için Ali Emîrî Efendinin bir mecmua çıkarması üzerine:
Artık sataşıb durma Emîrî’ye de zîrâ
Bir kızdı mı, neşreyler aleyhinde cerîde
Bilmez misin evvelce neler yapdı Fuâd’a
Hakkında yazıb hayli makaalâtı şedide
Duydum ki bu günlerde fakat tarziye vermiş
Nazmeyler imiş bir de senâsında kasîde
Süleyman Nazif, Tâhirül Mevlevî, Ali Emîrî hakkında
Sen bakma nazîf olsa da hakkiyle Nazif’e
Tâhir denilenlerde tahâretden eser yoksulluğa
Dermiş çakarım ilmi kıyâfetden Emîrîye
Heyhât ki şahsında kıyâfetden eser yok
Tâhirül Mevlevi hakkında
Yıkamaz çehrei menhûsunu bayramda bile
Dehre Tâhir gibi bir kirli müsîbet gelmez
Beni gördükce firâr eyler o nâdan elbet
Güneşin geldiği bir mevkie zulmet gelmez
İkdam Gazetesi sahib ve başmuharrir Ahmed Cevdet ile Hâlid Fahri ve Enis Behiç hakkında
İdüb ikdâm olur tâ Peşte’den İdkam’a ziynet bahş
Makaalâtiyle Ahmed Cevdet dâhiyi beyan şimdi
Macar dilberlerinden bûseler aldım diyüb, bir bak
Neler yazmaz Enîs ibni Behiç’i terzeban şimdi
Kapanmış hâne humâre Hâlid Fahri meshûru
Yapar “Baykuş” şikâr etmek için durmaz kapan şimdi
Devrinin basın şöhretleri hakkında
Bakdım fala dün, milletin bahtı açıkdır
Artık vatanın gül yüzü handan olacakdır
Gaayet bularak lehlei yeldâyi musibet
Dillerde safâ mihri direhşan olacakdır
Yâd eyleyerek eski saadetleri Câhid
Fâzıl gibi giryânü esefhan olacakdır
Bîçâre Nazif inleyecek bir büt elinden
En sonra onun râhine kurban olacakdır
Elhâc faziletu semâhetu Velîdin
İkdâma gelüb hâfızı Kur’an olacakdır
Peydâyi cesâret iderek Fâlihi tersan
Hayret fikeni ruhi nerîman olacakdır
Hâşim de kalub vâdii târiki atehde
Cezri gibi bîgâni izan olacakdır
Demler gelecek sâhibi Vakt Ahmed Emin de
İkbal irişüb dâhili âyan olacakdır
Terkeyleyerek bezli Nihâdım ebediyyen
Zevrakçei ciddiyete kaptan olacakdır
Mey nûş ile her lahza Yaşar Şâdii nâşâd
Râsim gibi bir mefhari rindan olacakdır
Hammâmii asr ol güli rânâyi zemandır
Bir bûse alıp nâili İhsan olacakdır
İttikce tesâdüf bana yollarda Emîrî
Bir berki hazânî gibi lerzan olacakdır
Devri için şirin, zarif, acılı tatlı nükteler de olsa bu çeşid terennümlerin şâirine uzun bir unutulmazlık sağlamasına imkân yokdur. (B.: Beyatlı, Yahyâ Kemal, cild 5, sayfa 2606; Ahmed Râsim, cild 1, sayfa 443; Köprülü, Mehmed Fuad; Ali Emîrî Efendi, cild 2, sayfa 659; Olgun Tâhir; Ahmed Cevdet, cild 1, sayfa 335; Boztepe, Halil Nihad, cild 6, sayfa 3073; Nazif, Süleyman; Yalçın, Hüseyin Câhid; Yalman, Ahmed Emin; Aykaç, Fazıl Ahmed, cild 3, sayfa 1599; Atay, Fâlih Rıfkı, Cild 3, sayfa 1260; Koryürek, Enis Behiç; Ozansoy, Hâlid Fahri; Ahmed Hâşim, cild 1, sayfa 368; Yaşar şâdi; Hamamioğlu, İhsan).
Abdülbâki Fevzi Bey
(Resim: Sabiha Bozcalı)
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Sabiha Bozcalı
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM100973
Tema
Kişi
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Emeği Geçen
Sabiha Bozcalı
Tanım
Cilt 10, sayfalar 5722-5724
Not
Görsel: cilt 10, sayfa 5723
Bakınız Notu
B.: Aydede, cild 3, sayfa 1516; B.: Akbaba, cild 1, sayfa 502; B.: Beyatlı, Yahyâ Kemal, cild 5, sayfa 2606; Ahmed Râsim, cild 1, sayfa 443; Köprülü, Mehmed Fuad; Ali Emîrî Efendi, cild 2, sayfa 659; Olgun Tâhir; Ahmed Cevdet, cild 1, sayfa 335; Boztepe, Halil Nihad, cild 6, sayfa 3073; Nazif, Süleyman; Yalçın, Hüseyin Câhid; Yalman, Ahmed Emin; Aykaç, Fazıl Ahmed, cild 3, sayfa 1599; Atay, Fâlih Rıfkı, Cild 3, sayfa 1260; Koryürek, Enis Behiç; Ozansoy, Hâlid Fahri; Ahmed Hâşim, cild 1, sayfa 368; Yaşar şâdi; Hamamioğlu, İhsan
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Sabiha Bozcalı
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.