Şişli tepelerinde doğru Beyoğlunun iskân bölgesi olarak gelişmesi yüz senelik bir meseledir; Taksim Kışları Beyoğlunun sınırını teşkil ederdi, Kışladan ötesi, servileriyle ve kırık kabir taşlariyle büyük bir mezarlıkdı, “Grands Champ”, “Ulu Kırlık” denilirdi; Onaltıncı Yüzyıldan beri vebâdan ölen katolikler kiliselerdeki mezarlıklara, lahidlere gömülmeyip oraya defnedilirlerdi; Grands Champs, zamanımızda Taksim Belediye Bağçesinin yeridir. Vebâlı ölülere mahsus iken sonraları umumî mezarlık oldu ki bilhassa 1697 den sonra Galatada St. Francois Kilisesinden getirilmiş kabir taşları görülürdü. Ondokuzuncu asır ortalarına doğru Beyoğlu büyümeğe, iskân bölgesi Şişliye doğru yayılmaya başlayınca Taksimdeki lâtin mezarlığı Feriköyündeki geniş yene nakledildi. Etrafı duvarla çevrilerek Taksim Mezarlığında gömülü olanların kemikleri 1864 de, çok dikkatli olarak yeni mezarlığa nakledildi ve bu iş, Râhib Giorgiovich’in riyâsetindeki bir heyet tarafından yapıldı; nakledilen kemiklerin ağırlığı 22.000 okka gelmişdi. Yeni Feriköy Lâtin Mezarlığına getirilen kemikler için çok büyük bir lâhid, bir “mahzen-lâhid” yapıldı ve üzerine bir hâtıra piramidi inşâ edildi, o âbide de eski mezarlıkdan getirilen kadim kabir taşları ile donatıldı. Çok ilgi çekici bir âbide oldu. O taşlardan bir kaçı üzerind...

Şişli tepelerinde doğru Beyoğlunun iskân bölgesi olarak gelişmesi yüz senelik bir meseledir; Taksim Kışları Beyoğlunun sınırını teşkil ederdi, Kışladan ötesi, servileriyle ve kırık kabir taşlariyle büyük bir mezarlıkdı, “Grands Champ”, “Ulu Kırlık” denilirdi; Onaltıncı Yüzyıldan beri vebâdan ölen katolikler kiliselerdeki mezarlıklara, lahidlere gömülmeyip oraya defnedilirlerdi; Grands Champs, zamanımızda Taksim Belediye Bağçesinin yeridir. Vebâlı ölülere mahsus iken sonraları umumî mezarlık oldu ki bilhassa 1697 den sonra Galatada St. Francois Kilisesinden getirilmiş kabir taşları görülürdü. Ondokuzuncu asır ortalarına doğru Beyoğlu büyümeğe, iskân bölgesi Şişliye doğru yayılmaya başlayınca Taksimdeki lâtin mezarlığı Feriköyündeki geniş yene nakledildi. Etrafı duvarla çevrilerek Taksim Mezarlığında gömülü olanların kemikleri 1864 de, çok dikkatli olarak yeni mezarlığa nakledildi ve bu iş, Râhib Giorgiovich’in riyâsetindeki bir heyet tarafından yapıldı; nakledilen kemiklerin ağırlığı 22.000 okka gelmişdi. Yeni Feriköy Lâtin Mezarlığına getirilen kemikler için çok büyük bir lâhid, bir “mahzen-lâhid” yapıldı ve üzerine bir hâtıra piramidi inşâ edildi, o âbide de eski mezarlıkdan getirilen kadim kabir taşları ile donatıldı. Çok ilgi çekici bir âbide oldu. O taşlardan bir kaçı üzerinde durabiliriz. Kabir taşlarının en eskileri Galata Cenevizlilerine âiddir, onların da en eskisi milâdî 1335 tarihini taşır. Taş asılzâdelerden Pagana âilesine âid olup üstünde bu âilenin arması bulunmaktadır. Diğer bir taşta da Almanca olarak şunlar yazılıdır: “Burada medfun olan A. Helltzel Bohemyanın Steinschonau kasabasından bir tüccardır, 1804 de orada doğdu, 1829 da (İstanbulda) vefat etti”: Taşın hikâyesi şudur: Steinschonau’lı Sebastien Palme adında mâcerâperest bir iş adamı, katır koşulu sağlam arabasına yüklediği Bohemya billur kaplarından mürekkeb bir mal ile Balkanlardan kara yolu ile gelmiş ve iş yapmak için Büyük Kapalı Çarşıda bir dükkân tedârikine çalışmışdı. Ölümünde 25 yaşında olan A. Helltzel bu tüccarın damadı idi ve beraber gelmişlerdi; tehlikeli bir harem mâcerâsına atılmış ve Kâğıdhânede bıçaklanarak öldürülmüşdü, katilleri bulunamamışdı. Diğer bir taş da bilhassa fransızları heyecanlandırır. Fransa büyük ihtilâlinden sonra Konvansiyonel hükûmeti zamanında, Türk ordusunda Avrupâî ıslahat yapmak isteyen Üçüncü Sultan Selim Fransadan zâbitler istemiş ve o ihtilâlci hükûmet de Yüzbaşı Nicolas Auguste Mezurier’yi yollamışdı. Taş o yüzbaşının ve üstünde Fransız cumhuriyetcilerinin alâmeti fârikası olarak bir Frikyalı külâhı bulunmaktadır. Bir taşda da şu yazılar okunur: “Bir İtalyandır. “Fakirlik, zından, sürgün, vatanı için hepsine göğüs gerdi; şimdi burada dinleniyor. Kendisini çok çok sevmiş olan oğullarının cesedleri bile İtalyaya kabul edilmiyor.” İtalyanların bir millet ve İtalyanın bir vatan olduğu kabul etilmemiş, “İtalya sadece bir coğrâfî bir terimdir” denilen devirde İstanbulda, gurbetde ölmüş bir İtalyan vatanperveri kimdir?... Araşdırıcı derin bilgin Tommaso Bartelè’den öğreniyoruz: Risorgimento’lu Gherardi Dragomani'dir. 1848 de, Gherrazzi’nin yönettiği ihtilâlde Toskana Cumhuriyetinin temsilcisi olarakİstanbula gelmişdi. Toskana dukaları duruma hâkim olunca Dragomani vatanına dönememiş, İstanbulda kalmış, Türklerden misâfirperverlik görmüş ve 1855 de vefat etmişdir. (1943). Gilberto PRİMİ