Rum Ortodoks Patrikhânesi İstanbulun Türkler tarafından fethinden önce Ayasofyanın yanında idi. Fâtih Hazretleri Patrik Yenadiosa Ayios Apostolon (Havariyun, Havariler) Kilisesini ihsan eylemiş ve o kilise, patrikhâne ittihaz olunmuşdu. Patrikhâne Havariyun Kulisesinde takrîben üç sene kadar kalmışdır; bu kilisenin yerine Fatih Camii yaptırılmış ve patrikhâne oradan da Pammakaristos adındaki kadınlar manastırına nakledilmişDir. Manastırda 131 sene, 1587 tarihine kadar kaldı. 1587 de Üçüncü Sultan Murad zamanında bu manastırın kilisesi de “Fethiye” adı ile camie tahvil edildi ve Patrikhâne Haliç Fenerinde Panaia Vahsarai Kilisesine nakledildi; orada da on sene kaldı ve 1597 de Balat yanında Lonca Mahallesinde Ayios Dimitrios Kanava Kilisesine nakledildi, üç sene kadar da orada kaldıkDan sonra 1600 de yine Haliç Fenerinde Ayios Yogios Manastırına nakledildi ki zamanımızda bulunduğu yerdir. Bu manastır aynı adı taşıyan bir kilisenin yanında ufak ahşab bir binâ idi. 1720 de bitişiğinde rum cemaati eşrâfından bir âileye âid bir konak satın alınarak Patrikhâneye ilhak olundu. 1738 de bir yangında bu ahşab binânın h epsi yandı ve patrikhâne yanan binâların yerinde büyük bir konak olarak yeniden inşâ edildi. Yanan eski Manastır binâsının yanındaki Ayios Yorgios Kilisesi küçük bir kilise ...

Rum Ortodoks Patrikhânesi İstanbulun Türkler tarafından fethinden önce Ayasofyanın yanında idi. Fâtih Hazretleri Patrik Yenadiosa Ayios Apostolon (Havariyun, Havariler) Kilisesini ihsan eylemiş ve o kilise, patrikhâne ittihaz olunmuşdu. Patrikhâne Havariyun Kulisesinde takrîben üç sene kadar kalmışdır; bu kilisenin yerine Fatih Camii yaptırılmış ve patrikhâne oradan da Pammakaristos adındaki kadınlar manastırına nakledilmişDir. Manastırda 131 sene, 1587 tarihine kadar kaldı. 1587 de Üçüncü Sultan Murad zamanında bu manastırın kilisesi de “Fethiye” adı ile camie tahvil edildi ve Patrikhâne Haliç Fenerinde Panaia Vahsarai Kilisesine nakledildi; orada da on sene kaldı ve 1597 de Balat yanında Lonca Mahallesinde Ayios Dimitrios Kanava Kilisesine nakledildi, üç sene kadar da orada kaldıkDan sonra 1600 de yine Haliç Fenerinde Ayios Yogios Manastırına nakledildi ki zamanımızda bulunduğu yerdir. Bu manastır aynı adı taşıyan bir kilisenin yanında ufak ahşab bir binâ idi. 1720 de bitişiğinde rum cemaati eşrâfından bir âileye âid bir konak satın alınarak Patrikhâneye ilhak olundu. 1738 de bir yangında bu ahşab binânın h epsi yandı ve patrikhâne yanan binâların yerinde büyük bir konak olarak yeniden inşâ edildi. Yanan eski Manastır binâsının yanındaki Ayios Yorgios Kilisesi küçük bir kilise idi, 1614 de bu kilise de Patrik İkinci Timoteos tarafından büyütüldü. Patrikhâne ve kilisesi 1720 deki büyük Fener yangınında yandılar, ve aynı sene içinde Patrik Üçüncü Yeremias tarafından yeniden yaptırıldılar. Bu vekayi, Patrikhânede bulunan bir kitâbede kayıdlıdır. 1797 de Patrikin ikaametine mahsus ve Patrikhâne işlerinin görüldüğü kâgir binâlar ilâve edildi. 20 Eylül 1941 de Patrikhânenin eski ahşab binâları içinden çıkan bir yangında yandı. Bu yangından sonra Patrikhâne geniş ölçüde bir tâmir gördü ve dâireleri, kalemleri bu tâmirde ilâve edilen yerlerde yerleştirildi. Hâlen Patrikin ikaametgâhı ve hususî yazıhânesi bu binâların üst katında bulunmaktadır. Patrikhâne fırdolayı bir duvarla çevrilmişdir. Cebhesindeki duvar yenidir, arka tarafındaki duvar ise Bizans zamanından kalmadır. 1941 yangınında Patrikhânenin medhali hasara uğramamış olduğundan eskisi gibi durmaktadır. Medhalin üç kapusu vardır; sağdaki kapudan Patrikhâne ile patrikin ikaametgâhına, soldaki kapudan da patrikhâne kilisesi olan Ayios Yorgios Kilisesine girilir; üçüncü kapu 1821 tarihinden beri kapalıdır, çünkü Mora İhtilâli sırasında o zamanın patriki Beşinci Grigoris ihtilâlcilerle teşrîki mesai etmiş töhmeti ile (ihtilâlcilerle işbirliği bütün çıplaklığı ile meydana çıkarak; İst. An.) bu kapuda asılarak îdam olunmuşdu; kapu o günden beri kapalı kalmaktadır. Sağdaki kapudan girilince gaayet güzel tanzim edilmiş ve çam ağaçları ve çiçeklerle tezyin edilmiş bir bağçeden geçilerek bodrumu ile birlikte dört katlı kâgir bir binâ olan Patrikhâneye gelinir. Yukarda da kaydettiğimiz gibi bu binânın üst katı patrikin şahsına mahsusdur. Bodrum katı da muntazam bir şekilde tanzim edilmişdir ve Patrikhânenin hazine evrâkı, arşiv dâiresi ittihaz edilmişdir. Zemin katında: Patrik Vekâleti, (Protosingelia) daire ve kalemi, Patriğin birinci Diyakosunun (Arhidiakonia) daire ve kalemi, Tahriratı Türkiye Müdürlüğü ve kalemi, Tercümanlık, muhasebe, veznedarlık; evrak ve sicil daireleri vardır. Birinci katta: Sen Sinod âzâları olan Metropolitlerin hususî dairesi, Sen Sinod Baş kikabeti dairesi ve kalemi mevcuttur. İkinci katta: Patriğin ikametine mahsus daire mevcuttur ki yatak ve yemek odaları, yazıhane, banyo ve sâir odalar ve Patriğin ibâdetine mahsus ufak ve çok müzeyyen Aya Andrea kilisesi mevcuttur. Bu binanın ittisalinde kezalik kârgir olarak üç katlı bir bina daha vardır ki Patrikhânenin ruhanî erkânı ve memurlarının yatak odaları mevcuttur. Patrikhânenin hariç kapılarından sol taraftaki kapıdan girilince, mermerle döşeli büyük bir avluya ve bu avludan geçerek Patrikhânenin kilisesi olan Ayios Yorgios kilisesine varılır. Avlunun sol tarafından dört beş senede bir imâl olunmakta olan mukaddes yağ imalâthanesi vardır ki ahşaptan yapılmıştır. Ayios Yorgios Kilisesi ise, 1601 senesinde Patrikhâne kilisesi olduktan sonra muhtelif yangınlarda yanmış ve bugünkü şeklini 1836 tarihinde almıştır. Şekli, İstanbul’un diğer Rum kiliselerinden farklı değildir. Kilisenin içinde: 1) Hazreti İsâ çarmıha vurulmadan evvel mermerden bir direğe bağlanarak dövülmüştür. İşte bu direk kilisenin sağ kısmında bir mahalli mahsusta bulunuyor ve hıristiyanların ibâdetine hasrolunuyor. 2) Havariyundan Ayios Andrea’nın mukaddes kemiklerini hâvi sanduka. 3) Azize Salomin’in lâhdi. 4) Bizans İmparatoru Sofu Leon’un karısı Azize Teofano’nun lâhdi. 5) Azize Aya Efimia’nın lâhdi mevcuttur. Patrikhâne kilisesinin içinde âsârı nefise olarak Patriğin oturmasına mahsus kürsü ve İncilin okunmasına mahsus mahal (Amvon) vardır. Bu kürsü bir rivayete göre Patrik meşhur Hrisostomos’un (vefatı milâdî 407) kürsüsüdür. Patrik ikinci Yeremiya (1572 — 1582) tarafından Patrikhânenin Pammakaristos’da (Fethiye Camii) bulunduğu zaman hibe edilmiş olduğu üzerinde yazılıdır. Bunu imal eden usta Atinalı Lavrendios’tur. 1584 senesinde Ba’lda tab’olunan Martin Krusios’un Türkogrecia nam siyasî tarihinde (176 - 184) de yukarıdaki malûmat yazılıdır. Amvon da Patrik Hrisostomos’un zamanından kalma olduğu rivayet ediliyor. Gaayet oyulmuş bir yazıda 1703 tarihinde yapıldığı bildiriliyor. Kilisenin muayyen bir mahallinde hıfzedilmekte olan (Pangarion) yani paraların ve kıymettar eşyanın hıfzına mahsus mahal dahi fildişi ile tezyin olunmuş âsârı nefiseden olup üzerindeki mahkûk yazıdan 1669 tarihinde imâl olunduğu anlaşılmaktadır. Bunlardan başka kilisenin içinde Bizanslılar zamanından kalma birçok tasvirler (İkon) vardır ki en kıymetlisi “Pammakaristos” ikonudur; mozayık san’atının bir şâhaseridir. Patrikhânenin şarkında ve Ayios Yorgios Kilisesinin arka taraflarında taştan mâmul bir kale burcu (Pirğos) vardır ki üç kattan ibarettir. En üst katta evanii mukaddese (Skevofilâkion), orta katta gayet eski mukaddes nefis eserler, (Archiofilakion) ve alk katta mukaddes yağ (Mirofilakion) mahfuzdur. Burcun yanında, Patrikhânenin kütüphânesi ve onun yanında ahşap olarak Lozan muahedesinin aktinden evvel cemaat meclisinin toplandığı dâire vardır ki ahşap olduğu halde son yangından müteessir olmamıştır. Vladimir MIRMIROĞLU