İstanbulda sokak fenerlerinin bulunmadığı ve geceleri yatsıdan sonra sokağa fenersiz çıkmanın yasak olduğu devirde, sokağa herhangi bir çeşid el feneri alarak çıkma karşılığı kullanılmış bir deyimdir. Bir kaafile önünde fener taşıyana da “Fener Çeken” denilirdi: Kibar konaklarında ve tekkelerde, gece geç kalmış misâfirleri evlerine kadar götürecek fener çeken genç uşaklar, genç dervişler vardı. XVII. Yüzyılın ikinci yarısında yaşamış ünlü Halvetiye şeyhlerinden Mehmed Nazmi Efendi “Hidâyetül İhvan” isimli hâtıralarında Yenikapu Mevlevihânesinin fener çeken dervişlerinden bir meczub (Deli) Mehmedden bahseder. Kışın buz üstünde bile yalınayak dolaşırmış. Bu delikanlı bir kış gecesi Nazmi Efendiyi Yenikapu Mevlevihânesinden Şehremininde Baruthâne Ceddesindeki tekkesine götürmüş. Bir kar fırtınası varmış, sokağa yine yalınayak çıkmış ve eline de fener yerine şamdan almış, elini bile siperlemediği halde, kar savuran müdhiş rüzgâr Derviş Mehmedin elindeki şamdanı söndürmemiş. Bir Fener Çekene İn’ikâsı tâbi ruhsârınla ey kudsî furûğ! Âteş ender âteş oldum âteş ender âteşim Tâbişi âhım yeter söndür o şem’i bî feri Şûleye hâcet mi var ey dilber meş’alkeşim! Fenerçeken yerine bâzen sadece “Fenerci” yahud, “Meş’alkeş” de denilir idi (B.: Cemil, Meşalkeş, cild 6, sayfa 3456).