Kuruluşu yarım asrı aşmış İstanbulun en eski ve büyük spor kulüblerinden biridir; bilhassa futbol kasdedilerek, Galatasaray ve Beşiktaş kulübleriyle birlikde, “Üç Büyükler” diye anılırlar. 1907 ilk baharında gayri resmî olarak kurulmuş, 1908 de devletce tescil edilerek resmî bir teşekkül olmuşdur. Tescilinden 1952 yılına kadar amatör, 1952 den sonra profesyonel olmuşdur. Zamanımızda hiç biri kalmamış Kadıköyünün yemyeşil çayırlarında ilk futbol çalışmalarına başlayan asrımız başlarının gencliği, bu kulübü ilk kurduklarında, adını, Fenerbağçesi Çayırından almışlar, formalarının rengini, o çayırı bezeyen papatya çiçeklerine benzeterek Sarı-Beyaz kabul etmişler, amblem olarak da yarım adanın ucundaki deniz fenerini almışlardı. Fakat az sonra renk Sarı-Lâciverd olmuş, deniz feneri yerine de iki kozalaklı bir meşe dalı konmuşdur. Kulübünün ilk yeri, Kurbağalı Dere üzerindeki eski ahşap köprünün hemen yanıbaşında metrûk bir bağçıvan kulübesiydi, sonra Kuşdili Çayırı kenarındaki beyaz boyalı ve tek katlı ahşab binaya sahib oldu ve 1932 de içinden çıkan yangında, bir müze denilmeğe değer spor hâtıraları ile birlikde yanıncaya kadar orada kaldı. Kurucuları 1900 yıllarının gençlerinden Nurizâde Ziya Bey (Songülen), Âyetullah Bey ve Heybeliada Bahriye Mektebi talebelerinden Necati Bey (Okan...

Kuruluşu yarım asrı aşmış İstanbulun en eski ve büyük spor kulüblerinden biridir; bilhassa futbol kasdedilerek, Galatasaray ve Beşiktaş kulübleriyle birlikde, “Üç Büyükler” diye anılırlar. 1907 ilk baharında gayri resmî olarak kurulmuş, 1908 de devletce tescil edilerek resmî bir teşekkül olmuşdur. Tescilinden 1952 yılına kadar amatör, 1952 den sonra profesyonel olmuşdur. Zamanımızda hiç biri kalmamış Kadıköyünün yemyeşil çayırlarında ilk futbol çalışmalarına başlayan asrımız başlarının gencliği, bu kulübü ilk kurduklarında, adını, Fenerbağçesi Çayırından almışlar, formalarının rengini, o çayırı bezeyen papatya çiçeklerine benzeterek Sarı-Beyaz kabul etmişler, amblem olarak da yarım adanın ucundaki deniz fenerini almışlardı. Fakat az sonra renk Sarı-Lâciverd olmuş, deniz feneri yerine de iki kozalaklı bir meşe dalı konmuşdur. Kulübünün ilk yeri, Kurbağalı Dere üzerindeki eski ahşap köprünün hemen yanıbaşında metrûk bir bağçıvan kulübesiydi, sonra Kuşdili Çayırı kenarındaki beyaz boyalı ve tek katlı ahşab binaya sahib oldu ve 1932 de içinden çıkan yangında, bir müze denilmeğe değer spor hâtıraları ile birlikde yanıncaya kadar orada kaldı. Kurucuları 1900 yıllarının gençlerinden Nurizâde Ziya Bey (Songülen), Âyetullah Bey ve Heybeliada Bahriye Mektebi talebelerinden Necati Bey (Okaner) dir. Ziya Bey ticâret hayatına atılmış, Enver Bey muallim olmuş, Âyetullah Bey memur, Necati Bey deniz subayı olmuşdur. Saint Joseph (Sen Jozef) Fransız mektebinin Türkçe muallimi Enver Bey de talebelerini bu kulübe âzâ yazdırtarak kuruculara ilk büyük yardımı yapmışdır ki adı kurucular arasında kayde değer. Parlak bir spor tarihçesi olan bu büyük kulüb hakkında çok şeyler yazılmışdır, hattâ Dr. Rüştü Dağlaroğlu tarafından 1957-1958 arasında “Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi” adı ile koca bir de kitab yayınlamışdır. Spor faaliyetine futbol ile başlayan büyük kulübün sonraları deniz sporları (Kürek, yelken, yüzücülük, su topu), atletizm, voleybol, basketbol kolları açılmışdır. Bu satırların yazıldığı 1970 yılında kulüb altmış üçüncü yılın idrâk etmiş bulunuyordu, bu süre içinde 21 kişi kulüb başkanlığı yapmış ve onlardan bâzıları defalarca başkanlığa seçilmişdir, isimleri şunlardır: 1. Ziya Songülen 2. Âyetullah Bey (4 defa) 3. Tevfik Taşçı (2 defa) 4. Hakkı Safvet Tarı 5. Şehzâde Ali Fuad Efendi (2 defa) 6. Nafia Nâzırı Hulûsi Bey (2 defa) 7. Dr. Hâmid Hüsnü Kayalan (8 defa) 8. Maarif Nâzırı Dr. Nâzım Bey (2 defa) 9. İbnürrefik Ahmed Nuri Bey 10. Şehzâde Ömer Faruk Efendi (4 defa) 11. Sabri Toprak (11 defa) 12. Şükrü Saracoğlu (17 defa) 13. Zeki Riza Sporel (4 defa) 14. Osman Kavrakoğlu (3 defa) 15. Ali Muhiddin Hacıbekir (3 defa) 16. Bedii Yazıcı 17. Âgâh Erozan (4 defa) 18. Hasan Kâmil Sporel 19. Râzi Trak 20. Dr. İsmet Uluğ ( 4 defa) 21. Faruk Ilgız (3 defa) Şu zatler de kulübü âdeta temsil eden futbol takımının mukaveleli profesyonel antrenörlüğünü yapmışlardır. Bâzıları vazifelerinden ayrıldıktan sonra tekrar dâvet edilmişlerdir: Necmeddin Çakar Joseph Sveng James Elliot Joseph Sveng Nemetz Prayr Miço Fikret Arıcan İgnace Molnar Peter Molley James Mac Cormick Lazlo Szekelly Zarko Mihailoviç İmre Markoç Fikret Arıcan Lazlo Szekelly İgnace Molnar Fikret Arıcan Kokotoviç Oscar Hold Abdullah Gegiç İgnace Molnar Fenerbağçe Spor Kulübünün Futbol Takımı 1907 - 1952 yılları arasındaki amatörlük devrinde 13 defa İstanbul şampiyonu olmuşdur ki yılları şunlardır: 1911-1912 1913-1914 1914-1915 1920-1921 1922-1923 1929-1930 1932-1933 ve Türkiye Şampiyonu 1934-1935 ve Türkiye Şampiyonu 1935-1936 1936-1937 1943-1944 ve Türkiye Şampiyonu 1946-1947 1947-1948 Bu devre içinde 1930, 1934, 1938 ve 1939 yıllarında İstanbul şildini; 1937, 1940, 1943, 1945, 1946, 1950 yıllarında Millî Küme kupasını; 1945, 1946, 1950 yıllarında Başbakanlık Kupasını ve bir defa da Atatürk Kupasını almışdır. Profesyonellik devrinde, 1952 den sonra 3 defa İstanbul profesyonel lig şampiyonu, 5 defa da Türkiye ligi şampiyonu olmuşdur, yılları şunlardır: İstanbul şampiyonlukları 1952-1953 1956-1957 1958-1959 Türkiye Şampiyonlukları 1958-1959 1960-1961 1963-1964 1964-1965 1967-1968 Yine bu devre içinde 1968 de Türkiye Kupasını ve aynı yılda Cumhurbaşkanlığı Kupasını almışdır. Amatörlük ve profesyonellik devirlerinde aldığı özel kupalar da, yılları ile şunlardır: 1914 İttihad ve Terakki Cemiyeti Kupası 1920 İlk Turnuva Kupası 1920 Şehzâde Abdülhalim Kupası 1921 Hilâliahmer Kupası 1922 İdman Cemiyetleri Birliği Kupası 1923 General Harrington Kupası 1925 Tayyare Cemiyeti Kupası 1936 19 Mayıs Stadı Açılış Kupası 1947 Matbuat Cemiyeti Kupası 1952 Eva Peron Kupası 1953 Çanakkale Anıdı Açılış Kupası 1967 Spor Toto Kupası Kuşdilindeki lokalinin 5 haziran 1932 gecesi yangınında bu büyük kulübün o tarihe kadar aldığı kupalar, şildler, tabaklar 150 parçaya yakın, hem mânevî hem de maddîkıymeti olan eşyâsı yok olmuşdur, ancak iki kupa kurtarılabilmişdir. Yangından kurtarılan en kıymetli şey de kulübün hâtıra defteri ve o defterde Atatürkün el yazısı ile olan satırlardır, arab asıllı Türk harfleriyle 1981 de yazılmış olan o satırlar şudur: “Fenerbağçe Kulübünün her tarafta mazharı takdir olmuş bulunan âsârı mesâisini işitmiş ve bu külübü ziyaret ve erbâbı himmetini tebrik etmeyi vazife edinmişdim. “Bu vazifenin ifâsı ancak bugün müyesser olabilmişdir. Takdîrât ve tebrîkâtımı buraya kayd ile mübâhîyim. 3.5.1334-1918 Ordu Kumandanı Mustafa Kemal”. Bu büyük spor kulübünün tesisleri şunlardır: Kurbağalı Dere Köprüsünün hemen yanı başında, Kadıköyünden gelindiğine göre köprüyü geçer geçmez sol koldadır. İstanbulda bir spor kulübü tarafından ilk yaptırılmış stadyomdur, daha önce Taksim Stadyomu bir kışla avlusu, şeref Stadı da bir saray avlusuydu. Fenerbağçe Stadyomu halen, aynı yerde 40.000 kişilik daha büyük bir yenisi yaptırılmak üzere yıkdırılmışdır, yapı faaliyeti 1970 de aksak aksak devam ediyordu. Kalamış antrenman sâhası; eski stadyom yıkıldıkdan sonra tesis edilmişdir. Burada amatör maçları da yapılır, portatif tribünleri ve etrafında atletler için bir de koşu pisti vardır. Kulübün denizcilik lokali de buradadır. Fenerbağçesi Yarımadasında, Kalamış koyu tarafında 1,5 milyon lira sarfı ile kurulmuş sosyal lokal. Kulübün yelkencilik kolu için bir yeri, lokantası, oyun salonu, kütübhânesi, saunası, bir reviri vardır, devamlı bir kamp yeridir. Kulübün büdcesini, futbolculara ödenen aylık ve primleri, üye mevcudunu, duhuliye ücreti ile yıllık aidâtın ne olduğunu öğrenmek için kulüb başkanlığına yazılan bir mektubumuza cevap alamadık. Bibl.: R. Dağlaroğlu, fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi; Hayat Mecmuasının bu kulüb için verdiği bir spor ilavesi, 1967; Sedad Taylan, Aylık Ansiklopedide Fenerbahçe Spor Kulübü Maddesi. Fenerbağçe Spor Kulübü Marşları — Bu büyük spor kulübü için iki marş yazılmışdır, biri ünlü edib ve şâir Süleyman Nazif’indir, 1923 de Malta Esâretinden dönüşünde yazılmış olan Süleyman Nazif’in marşı bestelenmemişdir, iki kıtalık güftesi şudur: Hep bilirler bizi, sporculuğun mefhariyiz, Mesleğin âşıkıyız, bendesiyiz, serveriyiz. Bu güzel milletin zinde dilâverleriyiz, Biz Fenerbağçeliler Türk İlinin erleriyiz. Yükselen ırkımızın şânı dolar yâdımıza Hepimiz merd ve metin benzeriz ecdâdımıza Onların ruhu koşar her zaman imdâdımıza Biz Fenerbağçeliler Türk İlinin erleriyiz. İkinci marş 1948 de ünlü bestekâr Necib Celâl Antel tarafından yazılmış ve bestelenmişdir. Bibl.: Dr. R. Dağlaroğlu, Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi Fenerbağçe Spor Kulübü rozeti Fenerbağçe Spor Kulübü Karikatürde — KAPTAN UFUKTA İKİ KADIRGA!.. — BANDIRASI BELLİ Mİ? — İZMİRLİ. (Karikatür: Orhan, Cumhuriyet Gazetesi, 1964).