Hadikatül Cevâmî şu mâlûmâtı veriyor: “Halıcılar Köşkü kurbindedir, kiliseden çevrilmedir; vâkıfı (mescide çevirip vakfını yapan) Fenârîzâdelerden Şeyhülislâm Şemseddin Mehmed Efendinin torunu Alâeddin Ali Efendidir, 902 de (M. 1496 - 1497) Bursa kadısı iken orada vefat etmişdir, Bursada medfundur. Minberini sadırâzam Bayram Paşa koymuşdur; bu mescidin imamı bulunan Şeyh Îsâ El-Mahvî civârında odalar ile bir ev yaptırarak vakfetmiş ve bir Halvetiye Zâviyesi olarak evlâdına meşrûta kılmışdır. Mescidin mahallesi vardır.” Tahsin Öz “İstanbul Camileri” isimli eserinde şunları yazıyor: “Hacılar Köşkü semtinde Vatan Caddesi üzerindedir. İkinci Bayazıd zamanında kadıasker Alâeddin Fenârî tarafından camie tahvil edilmişdir. Mâbed zamanla ilâveler görmüş, beş bölüm hâlindedir. Vaktiyle fevkaanî bir kısmı da mevcud imiş. Bu mâbede devrinin meşâhiri defnedilmişdir; 1635 de ve 1918 de yanmış olan bu mâbedde 1929 senesinde İstanbul Arkeoloji Müzesince araştırmalar yapılmış, bulunan eserler müzeye nakledilmişdir. Binâ hüviyetini kısmen muhafaza etmekde olan bir harâbe hâlindedir. “Kilise Camii isimli bir mâbedden de Fenârî Îsâ adına bir atıf yapılmışdır. Aşağıdaki satırları, bu ansiklopedinin yazı âilesinden genc arkeolog Erdem Yücelin binâ hakkında bir tedkik yazısından alıyoruz (çok kısaltıl...

Hadikatül Cevâmî şu mâlûmâtı veriyor: “Halıcılar Köşkü kurbindedir, kiliseden çevrilmedir; vâkıfı (mescide çevirip vakfını yapan) Fenârîzâdelerden Şeyhülislâm Şemseddin Mehmed Efendinin torunu Alâeddin Ali Efendidir, 902 de (M. 1496 - 1497) Bursa kadısı iken orada vefat etmişdir, Bursada medfundur. Minberini sadırâzam Bayram Paşa koymuşdur; bu mescidin imamı bulunan Şeyh Îsâ El-Mahvî civârında odalar ile bir ev yaptırarak vakfetmiş ve bir Halvetiye Zâviyesi olarak evlâdına meşrûta kılmışdır. Mescidin mahallesi vardır.” Tahsin Öz “İstanbul Camileri” isimli eserinde şunları yazıyor: “Hacılar Köşkü semtinde Vatan Caddesi üzerindedir. İkinci Bayazıd zamanında kadıasker Alâeddin Fenârî tarafından camie tahvil edilmişdir. Mâbed zamanla ilâveler görmüş, beş bölüm hâlindedir. Vaktiyle fevkaanî bir kısmı da mevcud imiş. Bu mâbede devrinin meşâhiri defnedilmişdir; 1635 de ve 1918 de yanmış olan bu mâbedde 1929 senesinde İstanbul Arkeoloji Müzesince araştırmalar yapılmış, bulunan eserler müzeye nakledilmişdir. Binâ hüviyetini kısmen muhafaza etmekde olan bir harâbe hâlindedir. “Kilise Camii isimli bir mâbedden de Fenârî Îsâ adına bir atıf yapılmışdır. Aşağıdaki satırları, bu ansiklopedinin yazı âilesinden genc arkeolog Erdem Yücelin binâ hakkında bir tedkik yazısından alıyoruz (çok kısaltılmışdır): “Bu câmi, yukarda Tahsin Öz’ün de kaydettiği gibi Lips Manastırının kilisesidir, Kostantinus Lips tarafından (ölümü 917) X. Yüzyıl başlarında yaptırılmışdır ve bir kitâbe kaydına göre Meryem Ana adına vaftiz edilmiştir; XI. Yüzyıl sonlarında temellerinden tutulup yeniden inşâ edilircesine tâmir edilmişdir. 1261 de şehrin lâtinler elinden kurtulup tekrar Bizansın başkenti olması üzerine tâmir edilen pek çok ortodoks kilisesi arasında bu da ele alınmış ve manastırla birlikde onarılmışdır; ki o zamanlar âsâyiş bozukluğu yüzünden surlar dışındaki manastırların şehir içine nakledildiği bir devirdir. Lips Manastırını ihyâ eden İmparator Sekizinci Mihail’in (1261 - 1282) zevcesi Teodora olmuşdur. Eski kilisenin yanına bir ikincisini yaptırmış ve onu mensub olduğu Paleologos Hanedanın merkad-kilisesi yapmışdır ve bu yeni de Ayios İnoanis adına vaftiz edilmişdir. 1261 den İstanbulun Türkler tarafından fethine kadar Bizans tahtında kalan Paleologoslardan burada medfun oldukları bilinen kişilerin isimleri şunlardır: Bâniyesi Teodoranın oğlu ve kızı, Üçüncü Andronikosun ilk zevcesi İrini, İkinci Andronikos, İmparator İoannis’in zevcesi Rus Anna. “XV. Yüzyılda camie tahvil edilmiş, XVII. Yüzyılda geçirdiği yangından sonra sadırâzam Bayram Paşa tarafından tamir ettirilmiş, 1918 yangınından sonra da yarım asır harab ve metrûk kalmışdır. 1959 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce tamirine başlanmış ve 1969 da câmi olarak ibâdete açılmış, minâresinin yapılması da iş programına alınmışdır.” Fenârî Îsâ Mescidi (Resim: Reşad Sevinçsoy)