Asıl adı Margarethe Morgan; İkinci Abdülhamid devrinin hafiye teşkilâtı idârecilerinden Esvabcıbaşızâde Fehim Paşanın büyük şöhret yapmış metresi bir İngiliz kızı; İstanbula 1900 senesinde gelerek Beyoğlunda Konkordiya Tiyatrosunda hünerler göstermeye başlamış bir cambaz âilesinin o tarihde 18 yaşında bulunan büyük kızı idi; dört kişilik âile baba Charles morgan, iki kızı Margarethe ve Mary Morgan ve bir oğlu Charles Morgan Junior’dan mürekkebdi (B.: Morğan Cambaz Ailesi). Margareti metres olarak kapattığı zaman Fehim Paşa da genç, henüz 23 yaşında idi. İstanbul Ansiklopedisi yazı âilesinin mümtaz sîması merhum Sermed Muhtar Alus 1900 de henüz onüç yaşında ve lala himayesi altında dolaşır bir paşazâde idi (B.: Alus, Sermed Muhtar, cild 2, sayfa 755); hâfızasındaki müphem hayallerle konak dedikodularını yuğurarak Fehim Paşanın Margarethe üzerine şunları yazıyor: “Yosma Tunus gediğine kondu. Fehim Paşa Margarete Şişlinin nihayetinde hâlâ duran ve şimdi Marmara Kliniği olan koca bir ev tutmuştu. İçinde saraylardakinden farksız döşeme dayama; Hıristiyan aşçı, hizmetçi, uşak hepsi tamam. Mutfak, kiler, büfeler kuş sütünden maadası ile tıklım tıklım. Au, Lion, Dron, Bon Marché, Bazar Allemand mağazalarından hesap açmaya, istediğini almaya mezun. Meşhur kadın şapkacılarından, Iphigénie,...

Asıl adı Margarethe Morgan; İkinci Abdülhamid devrinin hafiye teşkilâtı idârecilerinden Esvabcıbaşızâde Fehim Paşanın büyük şöhret yapmış metresi bir İngiliz kızı; İstanbula 1900 senesinde gelerek Beyoğlunda Konkordiya Tiyatrosunda hünerler göstermeye başlamış bir cambaz âilesinin o tarihde 18 yaşında bulunan büyük kızı idi; dört kişilik âile baba Charles morgan, iki kızı Margarethe ve Mary Morgan ve bir oğlu Charles Morgan Junior’dan mürekkebdi (B.: Morğan Cambaz Ailesi). Margareti metres olarak kapattığı zaman Fehim Paşa da genç, henüz 23 yaşında idi. İstanbul Ansiklopedisi yazı âilesinin mümtaz sîması merhum Sermed Muhtar Alus 1900 de henüz onüç yaşında ve lala himayesi altında dolaşır bir paşazâde idi (B.: Alus, Sermed Muhtar, cild 2, sayfa 755); hâfızasındaki müphem hayallerle konak dedikodularını yuğurarak Fehim Paşanın Margarethe üzerine şunları yazıyor: “Yosma Tunus gediğine kondu. Fehim Paşa Margarete Şişlinin nihayetinde hâlâ duran ve şimdi Marmara Kliniği olan koca bir ev tutmuştu. İçinde saraylardakinden farksız döşeme dayama; Hıristiyan aşçı, hizmetçi, uşak hepsi tamam. Mutfak, kiler, büfeler kuş sütünden maadası ile tıklım tıklım. Au, Lion, Dron, Bon Marché, Bazar Allemand mağazalarından hesap açmaya, istediğini almaya mezun. Meşhur kadın şapkacılarından, Iphigénie, Spiegel ve Para gibi kalantor harcı terzihanelerin devamlısı. Numarasız, lâstik tekerlekli lüks kira faytonu emrine âmade. “Akşamları takıp takıştırıp, baştan aşağıya elmaslarla pıtrak, arabya kurulur; Beyoğlunda, Tepebaşında, Kâğıthanede gezintilere çıkardı. Ekseriya da Fehim Paşa peşi sıra. O da, bir çift yağız kadanalar koşulu al maroken minderli şahanenin şahanesi bato faytonuna yan gelir, başında nar çiçeği renginde fes, göğsünde sırma kordon, altın imtiyaz madalyası, önde giden arabanın arkasını bırakmazdı. Sular kararınca, yahud ortalıkta çekinecek kimseler yoksa dildâdesini sağına alır, kelle götürür gibi tozu dumana katar, görenler ağzı açık bakarlardı. “Âfeti devranın Viyanada parlak kartonlara basılmış, üzerinde “Margarethe Fehim Paşa” kelimeleri yazılı, türlü türlü pozlarda çekilmiş kartpostalları da türedi. Bunları Şark Pazarı dönemecindeki iri kıyım Rum (Rum değil, gayet iyi Rumca konuşur Viyanalı Musevi) kırtasiyeci Leoffler Frühtermann gizli gizli satar; yalnız erkekler ve delikanlılar değil, küçük hanımlar da kapışır, koleksiyon yaparlardı. “Margaret zemane kadını modasının âdeta hâkimi idi. Alın bombesi, ense şinyonu, şakak bukleleri gibi saç tuvaletleri için ondan örnek alınır; giydiği robların, kürklü boleroların, tafta kaşpusyerlerin kumaşı, rengi, biçimi tıpkı tıpkısına taklid edilirdi. “Fehim Paşa meşrutiyetin ilânından az evvel Bursaya sürüldükten sonra güzelliği, şatafatı, şöhreti âfakı tutmuş cânanı da İstanbuldan sırra kadem bastı, adı sanı işitilmez oldu.” Sermed Muhtar Alus: “Ne kadarı doğru, ne mikdarı yakıştırmadır bilemem” dedikten sonra dilber Margarethe’in babası ve kardeşleri hakkında şu malûmatı veriyor: “Fehim Paşa Margarethe’i metres olarak kapatmaya karar verdiğinde kızın babasına bir torba altın sunacağını, boynuna da üçüncü rütbeden Osmanlı nişanını astıracağını, belki de matmazeli nikâhlayacağını söyler söylemez adam end bend: — Hayır, olamaz, katiyen müsaade etmem, bu fikirden vazgeçmezseniz sefarete müracaat eder şikâyette bulunurum!.. demiş; dayağın mükemmelini yemiş, ertesi gün küçük kızı, oğlu ve köpeğiyle beraber Avrupayı boylamış.” Sermed Muhtar yazdığına güvenememekte haklıdır, ne dayak faslı vardır, ne de Avrupaya kaçan. O zamanlar İstanbulun en lüks kira faytonlarını işleten Çeşme Meydanlı Arifoğullarının hizmetinde 13 yaşında bir ispit kaşı gözü yerinde tığ gibi bıçkın arabacı yamağı, Margarethe’i ustası arabacı Halil Ağa ile beraber gezdirmiş, yosmanın nâzik elleriyle saçları, yanakları okşanmış, Paşanın konağa gelmediği geceler de konakta yatırılmış Japon Rıza, Konkordiya sahnesinden çekildikten sonra Morgan familyası hakkında bize en doğru malûmatı vermiştir. Son günlerini Göztepede geçirmiş, nakkaşlıkla meşgul olmuş ve muhitte “Kolpocu Rıza” diye tanınmış, tahminen 56 - 58 yaşlarında vefat etmiş olan bu eski ispir şöyle anlatıyor: “Hafiyeliği, türlü kötülükleri bir yana, Fehim Paşa, Margaretin ailesine büyük iyilikler yapmıştır, inkâr edilmez, kız kardeşi Mary’yi zengin bir İtalyan fabrikatörü ile evlendirdi, babaları o kızla beraber yaşadı. Mister Morgan cambaz manbaz ama çok nâzik, kibar bir İngilizdi, kendini içkiye verdi, bütün gün Tokatlıyanın dip köşesinde oturur, içkisini içer, ecnebi gazeteleri okurdu. Meşrutiyetten az evvel fabrikasını satan damadı ve küçük kızı ile beraber galiba İtalyaya gitti. Cambaz oğlana gelince, haytalığa vurdu, tulumbacılarla düşdü kalkdı, hattâ müslüman olarak İngiliz Hidâyet adı ile hayli şöhret sâhibi bir şıkırdım oldu (B.: Hidâyet, İngiliz). “Margarethe’e gelince, Fehim Paşa sürgüne gider gitmez, konaktaki bütün eşyasını sattı, zâten çok parası vardı, zannederim kıymetli ve külliyetli mücevheri de olacaktır, Viyanaya gitti. Sirkeci Garına ustam arabacı Halil Ağa ile biz götürdük, tatlı sesi hâlâ kulağımdadır, vagona binerken Fransızca: — Japon!.. Seni hiç unutmayacağım!.. diyerek yanaklarından öptü. Fransızca bilmem, güzel kadının sözlerini orada bulunan bir bey tercüme etti. Tren hareket edip giderken salladığı mendil de hâlâ gözümün önündedir...” Margarethe Fehim Paşa (Kartpostalından S. Bozcalı eli ile)