Onsekizinci Yüzyıl başlarında Üçüncü Sultan Ahmedin kızı Fatma Sultanın Üsküdardaki Sâhilsarayı için akıtılmış bir sudur. Suyun kaynakları Erenköy gerilerinde Karaman Çiftliği yakınlarından akan Sazlıdere civârındadır. Sekiz katma kaynaktan gelen sular, üzeri kapalı ufak bir havuzda toplanır. Bu havuzdan çıkan su yolu Kireç Ocakları ve Uzunçayır denilen yerlerden geçerek ve civardan gelen su katmanlarını da alarak Taşlıdere yakınlarındaki, eski dahiliye nazırlarından Memduh Paşanın çiftliğine gelir, burada tekrar katma sularla dolan suyolu, Küçük Çamlıcaya, oradan da Üçpınar denilen yere varır. Yola bu mevkide Üsküdardaki Emetullah Valde Sultanın Yenicamii için üç katma suyu da katılmıştı. Suyolu kısa bir ilerlemeden sonra Altunîzâdede Necib Beyin tarlasından, biraz daha ilerde Ahmed Celâleddin Paşanın Küçük Çamlıcadaki çiftliğinden gelen katma suları da alarak Acıbademe doğru iner. Künk yol yeni katma sular aldığı Valdebağından sonra Seyidahmed deresi mevkiinde, toprağın uygunluğundan delme mecra haline getirilmiştir. Sonra tekrar künk olarak devam eder. Selimiye semtinde Helvacı Sokağında arâzi yolun delme mecra yapılmasına uygun olduğundan, Selimiyede Karlıkbayıra kadar böylece gider ve sonra tekrar künk olur. İhsâniyeden sonra yol Doğancılar meydanındaki suların ayrılma yeri ...

Onsekizinci Yüzyıl başlarında Üçüncü Sultan Ahmedin kızı Fatma Sultanın Üsküdardaki Sâhilsarayı için akıtılmış bir sudur. Suyun kaynakları Erenköy gerilerinde Karaman Çiftliği yakınlarından akan Sazlıdere civârındadır. Sekiz katma kaynaktan gelen sular, üzeri kapalı ufak bir havuzda toplanır. Bu havuzdan çıkan su yolu Kireç Ocakları ve Uzunçayır denilen yerlerden geçerek ve civardan gelen su katmanlarını da alarak Taşlıdere yakınlarındaki, eski dahiliye nazırlarından Memduh Paşanın çiftliğine gelir, burada tekrar katma sularla dolan suyolu, Küçük Çamlıcaya, oradan da Üçpınar denilen yere varır. Yola bu mevkide Üsküdardaki Emetullah Valde Sultanın Yenicamii için üç katma suyu da katılmıştı. Suyolu kısa bir ilerlemeden sonra Altunîzâdede Necib Beyin tarlasından, biraz daha ilerde Ahmed Celâleddin Paşanın Küçük Çamlıcadaki çiftliğinden gelen katma suları da alarak Acıbademe doğru iner. Künk yol yeni katma sular aldığı Valdebağından sonra Seyidahmed deresi mevkiinde, toprağın uygunluğundan delme mecra haline getirilmiştir. Sonra tekrar künk olarak devam eder. Selimiye semtinde Helvacı Sokağında arâzi yolun delme mecra yapılmasına uygun olduğundan, Selimiyede Karlıkbayıra kadar böylece gider ve sonra tekrar künk olur. İhsâniyeden sonra yol Doğancılar meydanındaki suların ayrılma yeri olan maksem binasına gelir. (B.: Doğancılar su maksemi, cild 9, sayfa 4645). Maksemden sonra Fatma Sultan suyunun Üsküdarda dağılışı hakkında Türk ve İslâm müzesi eski direktörü Abdülkadir Erdoğan “Üsküdar Su Yolu Haritası” adlı yazısında bilgiler vermiştir. Yazıya mehaz olan haritada suyun kaynakları, maslakları, çeşmeleri, Kavak ve Şerefâbâd kasırları isim ve resimleriyle bildirilmiştir. Maksemden çıkan ve soldan ilk su yolu üzerinde; Hasanağa Mahallesinde İbrahim Paşa çeşmesi; Hayreddin Mahallesinde Osman Efendi Camii yanında İbrahimpaşazâde Mehmed Paşa çeşmesi; Atpazarı kapısında Darüssaade Ağası Hacı Beşir Ağa çeşmesi; Atpazarı içinde Sulu Han karşısında Fatma Sultan çeşmesi; Bulgurlu Mahallesinde Şehzâde Abdülhamid çeşmesi; Bulgurlu Mahallesinde Şehzâde Numan çeşmesi; Bulgurlu Mescidi karşısında Esma Sultan çeşmesi; Tenbeller Mahallesinde Üçüncü Ahmedin oğullarından Sultan Mustafa ve Süleymanın valdesinin çeşmesi; Süleyman Ağa mahallesinde Şeyh Camii yanında Üçüncü Kadın çeşmesi; Bülbülderesi nihâyetinde Hatice Sultan çeşmesi. Soldan ikinci yol üzerinde: Sinan Paşa Mahallesinde Kaptan Mustafa Paşa çeşmesi; Hamza Faik Mahallesinde Şehzade Seyfeddin valdesi çeşmesi; Gülfem Hatun Mahallesinde Sultan Mustafa çeşmesi; Aziz Mahmud Efendi Tekkesi yanında Kethüdâ Mehmed Efendi çeşmesi; kefçe Mahallesinde Halil Paşanın türbesi yanında Şehzâde Bayazıd çeşmesi; Davud Paşa Mahallesinde cadde üzerinde İbrahim Paşa çeşmesi; Tenbeller Mahallesinde Kireçhâne karşısında Sultan Mehmed valdesi çeşmesi; Süleymanağa Camii karşısında kolluk yanında İbrahim Paşa çeşmesi; Büyük iskelede Sultan Ahmed Meydan Çeşmesi. Soldan üçüncü yol üzerinde: Mirahur Camii karşısında Başkadın çeşmesi; Eskihamam yanında Mehmedpaşa Mahallesinde İbrahim Paşa çeşmesi; Hamza Faik Mahallesinde Şehzâde Abdülhamid çeşmesi; Şehzâde Süleyman çeşmesi; Sinan Paşa civarında Şehzâde Mehmed çeşmeleri. Fatma Sultan - İbrahim Paşa suyunun bir yarım yüzyıla gelinceye kadar 1600 metrelik kısmı galeri, 13000 metrelik kısmı da künkten uzun bir şebekesi ve 3000 metreküplük bir verimi vardı. Bu miktar son yirmi yıl evveline kadar ancak bin metre kübü buluyor ve şebekesi üzerinde on-onbir tane çeşmesi ancak akıyordu. Saadi Nazım NİRVEN