Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
ETEK ÖPMEK
Eski muâşeret âdâbımızda tâzim yerinde, el öpme derecesine yükselmemiş olanlar tarafından etek öpülürdü; M. Zeki Pakalın “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri” isimli eserinde halk ağzı deyim olarak aldığı bir maddede: “Eskiden köle ve cariyelerle ictimâî mevkileri aşağı olanlar efendileri ile büyüklerin elbisesinin eteğini öperlerdi; mecaz yolu ile tabasbus mânâsına da gelir; aynı anlamda eteklemek de denilirdi” diyor.
Etek öpmek, merâsimde, bayram tebriklerinde devlet protokoluna girmiş ve kimlerin etek öpecekleri tesbit edilmişdi.
Büyüklerin huzuruna çıkıldıkda etek öpme o derece de sûiistîmâl edilmişdi ki, etek öpmekle kalınmamış hicrî 1262 milâdî 1846 da etek öpmek devlet protokolundan çıkarıldı; vak’anüvis Lütfi Efendi şöylece kaydediyor: “... devlet memurlarına umumî tenbihler üzerine matbû varakalar dağıtıldı. Yaltaklanma ve koltuklama, dalkavukluk yolunda yer öpmek, minder saçaklarına ve eteklere taparcasına sarılıp yüz sürmek gibi mezmum, pis, çirkin hallerin terk edilmesi, devlet adamlarının ve büyük memurların meclis ve huzurlarına çıkan ziyaretçilerin ve iş sahiplerinin yalnız bir temannâ ile iktifâ etmeleri tenbih edildi.”
Etek öpme zamanımızda tamâmen terkedilmişdir.
Yahya Kemal, Lâle Devri tasviri yolunda yazdığı bir gazelinde dilber bir kadının yerde sürünen eteğ...
⇓ Read more...
Eski muâşeret âdâbımızda tâzim yerinde, el öpme derecesine yükselmemiş olanlar tarafından etek öpülürdü; M. Zeki Pakalın “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri” isimli eserinde halk ağzı deyim olarak aldığı bir maddede: “Eskiden köle ve cariyelerle ictimâî mevkileri aşağı olanlar efendileri ile büyüklerin elbisesinin eteğini öperlerdi; mecaz yolu ile tabasbus mânâsına da gelir; aynı anlamda eteklemek de denilirdi” diyor.
Etek öpmek, merâsimde, bayram tebriklerinde devlet protokoluna girmiş ve kimlerin etek öpecekleri tesbit edilmişdi.
Büyüklerin huzuruna çıkıldıkda etek öpme o derece de sûiistîmâl edilmişdi ki, etek öpmekle kalınmamış hicrî 1262 milâdî 1846 da etek öpmek devlet protokolundan çıkarıldı; vak’anüvis Lütfi Efendi şöylece kaydediyor: “... devlet memurlarına umumî tenbihler üzerine matbû varakalar dağıtıldı. Yaltaklanma ve koltuklama, dalkavukluk yolunda yer öpmek, minder saçaklarına ve eteklere taparcasına sarılıp yüz sürmek gibi mezmum, pis, çirkin hallerin terk edilmesi, devlet adamlarının ve büyük memurların meclis ve huzurlarına çıkan ziyaretçilerin ve iş sahiplerinin yalnız bir temannâ ile iktifâ etmeleri tenbih edildi.”
Etek öpme zamanımızda tamâmen terkedilmişdir.
Yahya Kemal, Lâle Devri tasviri yolunda yazdığı bir gazelinde dilber bir kadının yerde sürünen eteğini merdivenlere öpdürüyor:
Merdivenler bûsişi nermin dâmâniyle mes
İndi bin işveyle bir kâşânei fağfûrdan
Geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Üsküdarlı Âşık Râzi de bu deyimi Tophânede seyyar berberlik yapan bir nevcivanın tasviri yolunda yazdığı şu manzûmesinde kullanmışdır:
Bir tâze civan sevdim Tophânenin dilberi
Pâ bürehne şehbazım pırpırılar serveri
Kalenderiz çul çaput atlas dibâ dediğin
At yüzünden hicâbı gel çıplağım sen beri
Etek öper kul değil ayak öper âşıkız
Bûsi pâye izin ver şâhım ayak berberi
Theme
Folklore
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM100311
Theme
Folklore
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Volume 10, pages 5387-5388
Theme
Folklore
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.