İkinci Meşrutiyetde çıkmış mizah gazetesi; adını Sakallı Rıfkı Bey bulmuş, Baha Tevfik Bey tarafından çıkarılmışdır. (B.: Baha Tevfik, cild 4, sayfa 1861). İmtiyazı alınır iken tereddüd edilmişdi; Matbuat Umum Müdürlüğü “Eşek” adını edebe aykırı bulabilirdi; Fakat o sırada umum müdür olan Fazli Necib Bey (B.: Fazli Necib Bey), imtiyazı almaya gelen muharrir Fuad Samih Beyin elinden dilekçeyi alıp okuyunca: — Tuhaf şey... dedi, bir mizah gazetesine bu hüzünlü ismi nereden buldunuz?.. Fazli Necib Bey pek kibar bir zât idi, arab asıllı Türk harfleri ile “Eşek” ismini, imlâsı aynı olan “Eşk” (Gözyaşı” olarak okumuşdu. İmtiyazın verilmesi için umum müdürün kaleme havale etdiği dilekçede isme Fuad Samih Bey bir şedde ekledi, ve bu suretle gazetenin adı “Eşşek” oldu. İlk nüshası 27 Zilkaade 1328/16 teşrinisani 1326 (30 Kasım 1910) tarihinde çıkmışdır. Nefâset Matbaasında basılmışdır. 28,5x41 eb’adında 4 sayfa olup 1. sayfanın üst yarısı gazetenin başlığı ile bir gazetede bulunması gereken notlara ayrılmış, alt yarısında da bir karikatür bulunmaktadır; 4. sayfada da iki karikatür bulunmaktadır. Masa başında yazı yazan bir eşek resmi ile kompoze edilmiş başlığın sağında şunlar yazılıdır : Sâhibi imtiyaz: Merzifoni Müdiri mesul: Halil * Bâbıâli Caddesindedir ahır Numara dörttür, işin yok...

İkinci Meşrutiyetde çıkmış mizah gazetesi; adını Sakallı Rıfkı Bey bulmuş, Baha Tevfik Bey tarafından çıkarılmışdır. (B.: Baha Tevfik, cild 4, sayfa 1861). İmtiyazı alınır iken tereddüd edilmişdi; Matbuat Umum Müdürlüğü “Eşek” adını edebe aykırı bulabilirdi; Fakat o sırada umum müdür olan Fazli Necib Bey (B.: Fazli Necib Bey), imtiyazı almaya gelen muharrir Fuad Samih Beyin elinden dilekçeyi alıp okuyunca: — Tuhaf şey... dedi, bir mizah gazetesine bu hüzünlü ismi nereden buldunuz?.. Fazli Necib Bey pek kibar bir zât idi, arab asıllı Türk harfleri ile “Eşek” ismini, imlâsı aynı olan “Eşk” (Gözyaşı” olarak okumuşdu. İmtiyazın verilmesi için umum müdürün kaleme havale etdiği dilekçede isme Fuad Samih Bey bir şedde ekledi, ve bu suretle gazetenin adı “Eşşek” oldu. İlk nüshası 27 Zilkaade 1328/16 teşrinisani 1326 (30 Kasım 1910) tarihinde çıkmışdır. Nefâset Matbaasında basılmışdır. 28,5x41 eb’adında 4 sayfa olup 1. sayfanın üst yarısı gazetenin başlığı ile bir gazetede bulunması gereken notlara ayrılmış, alt yarısında da bir karikatür bulunmaktadır; 4. sayfada da iki karikatür bulunmaktadır. Masa başında yazı yazan bir eşek resmi ile kompoze edilmiş başlığın sağında şunlar yazılıdır : Sâhibi imtiyaz: Merzifoni Müdiri mesul: Halil * Bâbıâli Caddesindedir ahır Numara dörttür, işin yoksa gel anır * Her husus için Bâbıâli Caddesinde 4 numaralı idârehânede Eşek Müdiri Umûmliğine mürâcaat oluna * Notamıza muvâfık her türlü anırtı kabul olunur. * Nushası 10 para Başlığın solunda da şunlar yazılıdır: Sermuharriri: Kıbrısi Don Kişot Mudîri edebi: Çemenderzâde Nâhik * On kuruşdur bir sene kullanması Beş kuruşdur o halde yarısı * Heyeti Tahririye Topal Eşek, Kır Eşek, Tırnağı Karıncalı, Kabakulak * Hey’eti İhbâriye Sıpa, Katır; Yabaneşeği, Sudangeçmez, Tilki, Devekuşu, Uyuzeşek, Kertenkele, Kaplumbağa * Nushası 10 paradır. Başlık kompozisyonunun altında da şunlar yazılıdır: Numara 1. “İnsanlara dersi edeb verir, sâhiblerinin eşekliği tutunca neşrolunur, mûti, mütehammil ve beynelmilel hayvan gazetesidir”. Sene 1. İkinci sayısında nüshası 20 paraya çıkarılmışdır. Hükûmet tarafından derhal kapatılan “Eşşek”in yerine imtiyaz almadan “Kibar” çıkarıldı, o da kapatıldı, yerine “Yuha” çıkdı, onu da kapattılar, ve sonra imtiyazla “Mâlûm” çıkdı ve böylece bu mizah gazetesi iki ay içinde dört isim değişdirdi. “Kibar” ve “Yuha” da başlık resmi aynen muhâfaza edildi; Mâlum”un ilk nüshasında yazı masası başındaki eşek’in yalnız kulakları göründü, ikinci nüshada kulaklar da kaybolup boş bir masa kaldı. Baş muharriri “Kıbrısî Donkişot” adı sırası ile “Don kişot, hem saman yer yem de ot”, “Kopuk Donkişot”, “Elmâlûm Donkişot” olmuşdur. Müdîri edebinin adı da Kibarda “Kenarın Dilberi”, Yuha’da “Külhanbeyi”, Mâlum’da “Odur o” olmuşdur. Kısa zamanda dört isim değiştirmiş bu mizah gazetesinin edebî hüviyetini başlığı yanındaki bu yazılar pek güzel gösteriyor; fıkra-makale(?)lerinden de birkaç örnek alıyoruz: “... bu memleketde büyük adam olmak için eşek olmakdan başka çâre yok... rağbet görmesi istenen bir gazete ancak eşekce bir gazete olabilir...”. (Gazetenin takdim yazısından). * “Her gün turşusunu eşeğinin arkasına yükletip mahalle mahalle dolaşan turşucu tam: - Turşu!.. diye bağıracağı zaman eşek anırmaya başlarmış, adamcağız dayanamamış: — Beş eşek!.. Turşuyu sen mi satacaksın, ben mi?.. demiş. “Maarif Nâzırı da dese ki: — Maarifi ben mi idâre edeceğim, yoksa gazeteler mi idâre edecek?..”. * “Dün öğleden sonra şehrimizde beynelmilel Sosyalizm Cemiyeti Himâriyesi tarafından büyük bir miting yapılmış, âhiren tahliye edilmiş Osmanlı Sosyalist fırkası mevhûmesi reisi ve İştirak Gazetesi sâhibi Hüseyin Hilmi Beyefendiye bir tebrik telgrafı çekilmişdir. Sürekli anırtılarla miting gece yarısına kadar devam etmişdir..”. * “Büyük bir kapunun üstündeki yazıyı okumaya çalışan yabancı sorar: — Birâder, bu ne dâiresi?.. — Cağaloğlu Hamamı!.. * “Yeni kabine: Sadırâzam — İsmail Paşa (Tokat) Mâliye — Muktesidi şehir İbrahim Efendi Maarif — İbkaaen Emrullah Efendi Harbiye — Müverrihi şehir Ahmed Sâib Bey Dâhiliye — Celâl Sâhir Bey Hariciye — Şeyhülislâm Musa Kâzım Efendi Şeyhülislâm — Filozof Riza Tevfik Bey Evkaf — Riza Paşa (Karahisar) Bahriye — Yağcı Şefik Bey Ziraat — Ahmed Riza Bey Adliye — Lağvedilmişdir. * “Komşusu Nasreddin Hocadan merkebini istemiş, Hoca: — Merkeb evde yok!.. demiş; tam bu sırada merkeb anırmış: — Canım... işte sesi geliyor! — Ama yapdın ha.. Ak sakalımda bana inanmayıp merkebin anırtısına mı inanacaksın!.. “Muhâliflere memleketimizin inzibatı yolunda gidiyor disek bize mi inanırlar, yoksa yankesici ve hırsız gürûhunun parmak izlerine mi?..” * “Matbua Müdürlüğü şu isimlerle gazete imtiyazı vermemeyi kararlaşdırmışdır: Sıpa, Deve, Katır, Öküz, Hıyar, Balkabağı, Odun, Yankesici, Hırsız, Dolandırıcı, Zurna, Şeftâli, Zanbak, Maslahat, Kadınbudu, Oturtma, Bomba, Taun, Kolera, Kızıl, Külhanbeyi, İpsiz, Kopuk...” Münir Süleyman ÇAPANOĞLU “Eşşek” ve “Kibar” ın 1 numaralı nüsnalarının başlıkları “Yuha” “Mâlûm” un 1 numaralı nüsnalarının başlıkları