“Türkçe isim; yüke ve binmeye yarar mâruf hayvan; merkeb, himar. Mecâzen: Ahmak, akılsız, idraksiz, kaba, münâsebetsiz adam; eşeklik: Kabalık, budalalık, münâsebetsizlik” (Kaamusu Türkî). İstanbul ağzında “eşek” tezyif yollu hitabların en hafifidir; hitâba kuvvet vermek için şedde ile “Eşşek” denilir, ve ekseriya tezyife muhâtabın babası da katılarak: “Eşşoğlu Eşşek!..” denilir. İstanbul ağzından yayılmış darbı meseller: Eşek bile makamla anırır (münasebetsiz konuşanlar için) Sırmalı palan da vursan eşek yine eşekdir (türediler için) Ölme eşeğim ölme, yaz gelince sana tirfil biçeyim (uzak ümidler için) Eşek sudan gelinceye kadar (uzunca bir zaman anlamında) Eşeğin canı yanınca atdan yöğrük olur (acı tecrübe anlamında) Eşeğe gücü yetmez, semerini döver (zebenkeş anlamında) Eşeği düğüne çağırmışlar, ya oduna, ya suya demiş (kendisinden bir menfaat umulduğu zaman iltifat, ilgi görme anlamında) Bir şeyin âdisi, kabası, lüzumundan fazla irisi, ifrat hâlinde haretli de “Eşek” ilâvesi ile anlatılır. Eşek lâlesi — Bir nevi iri yabani lâle Eşek arısı — Bal yapmayan mâruf iri arı Eşek zetini — İri daneli, kalın derili makbul olmayan zeytin Eşek pastırması — Yavan, kötü pastırma Eşek şakası — Terbiyesizce kaba şaka Eşek inadı — İnadda ifrat İçinde toplanmış kimselerin gürültü ile ...

“Türkçe isim; yüke ve binmeye yarar mâruf hayvan; merkeb, himar. Mecâzen: Ahmak, akılsız, idraksiz, kaba, münâsebetsiz adam; eşeklik: Kabalık, budalalık, münâsebetsizlik” (Kaamusu Türkî). İstanbul ağzında “eşek” tezyif yollu hitabların en hafifidir; hitâba kuvvet vermek için şedde ile “Eşşek” denilir, ve ekseriya tezyife muhâtabın babası da katılarak: “Eşşoğlu Eşşek!..” denilir. İstanbul ağzından yayılmış darbı meseller: Eşek bile makamla anırır (münasebetsiz konuşanlar için) Sırmalı palan da vursan eşek yine eşekdir (türediler için) Ölme eşeğim ölme, yaz gelince sana tirfil biçeyim (uzak ümidler için) Eşek sudan gelinceye kadar (uzunca bir zaman anlamında) Eşeğin canı yanınca atdan yöğrük olur (acı tecrübe anlamında) Eşeğe gücü yetmez, semerini döver (zebenkeş anlamında) Eşeği düğüne çağırmışlar, ya oduna, ya suya demiş (kendisinden bir menfaat umulduğu zaman iltifat, ilgi görme anlamında) Bir şeyin âdisi, kabası, lüzumundan fazla irisi, ifrat hâlinde haretli de “Eşek” ilâvesi ile anlatılır. Eşek lâlesi — Bir nevi iri yabani lâle Eşek arısı — Bal yapmayan mâruf iri arı Eşek zetini — İri daneli, kalın derili makbul olmayan zeytin Eşek pastırması — Yavan, kötü pastırma Eşek şakası — Terbiyesizce kaba şaka Eşek inadı — İnadda ifrat İçinde toplanmış kimselerin gürültü ile hırlaşarak ülfet ve sohbet ettikleri yerler için “Eşşek Ahırı” denilir: “Kahvehâne değil, eşek ahırı..”. Yine halk ağzında mahbushâneye “Eşek Cenneti” denilir, bu deyim bilhassa asker okulları mahbushâneleri ile aynı disipline tâbi eski Dârüşşefakanın mahbushânesi için kullanılmışdır: — İki cumadır görünmüyor, Hasan nerede: — Eşek Cennetinde! Türlü anlamları ile eşek şâir kalemleri tarafından da kullanılmışdır: Herif eşşek mi dedin, eşhedü billâh eşşek! Ağzı karnındaki uçkur düğümünden gevşek! (Mehmed Âkif) Bu izdiham âresinde eşşekle böyle geziş Efendi söyle, eşeklik değil de başka nedir: (Fatin) Zâhidin mâil olur tab’ı eşek lâlesine Eylese gâh eğer azmi temâşâyi çemen (Nâili) Bed asla necâbet mi verir hiç üniforma Zerduz palan ursan eşşek yine eşşekdir (Ziya Paşa) Bir tâze şuh nevcivan görüp sevmeyen lâşek Ya zâhidi riyâkâr, yahud eşşoğlu eşşek (Çamiç Ağa)