Eski esnaf loncalarının kaldırılması ile onların yerine kurulan Esnaf Cemiyetleri hakkında aşağıdaki satırları Kâzım Yorulmaz’ın “Esnaf Kılavuzu” isimli eserlerinden alıyoruz: “İstanbulda bulunan esnaf kethüdalıklarının kaldırılarak, ahval ve muamelâtı şehremanetinin nezâreti altında olmak üzere esnafın her biri tarafından ayrı ayrı birer cemiyet kurulabileceği 12 şubat 1325 (1909) tarihli tâlimatnâme ile kabul edilmiştir. Talimatnâmeye göre esnaf tarafından kurulmuş olan cemiyetler: 1 — San’atlarının ilerlemesine yarayacak fikirleri esnafa bildirmek; 2 — Esnaftan darda kalanlara, malûlleri yardım etmek; 3 — Esnaf arasındaki esnaflık işlerinden çıkmış anlaşmazlıkları halletmek; 4 — Kanunî tebliğlere ve tahsilâta aracı olmak; 5 — Umumî hizmetlerin ifası için vuku bulacak tebliğleri vaktinde alâkalılara ulaştırmak gibi idarî, meslekî ve sosyal hizmetlerle görevlendirilmişlerdir. Tâlimatnâmenin kabulünden sonra kethüdaların vazifelerine son verilmiş ve 1341 (M. 1925) yılına kadar 94 esnaf cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyetlerin adları ile kuruluş tarihleri ve azaları sayısı aşağıda gösterilmiştir. (Kurucu âzâ sayısı cemiyetlerin isimleri altında rakamla gösterilmiştir): 1326 (M. 1910 - 1911) 1. Ekmekci Esnafı Amele Cemiyeti 2132 2. Turşucu Esnafı Cemiyeti 31 3. Simitc...

Eski esnaf loncalarının kaldırılması ile onların yerine kurulan Esnaf Cemiyetleri hakkında aşağıdaki satırları Kâzım Yorulmaz’ın “Esnaf Kılavuzu” isimli eserlerinden alıyoruz: “İstanbulda bulunan esnaf kethüdalıklarının kaldırılarak, ahval ve muamelâtı şehremanetinin nezâreti altında olmak üzere esnafın her biri tarafından ayrı ayrı birer cemiyet kurulabileceği 12 şubat 1325 (1909) tarihli tâlimatnâme ile kabul edilmiştir. Talimatnâmeye göre esnaf tarafından kurulmuş olan cemiyetler: 1 — San’atlarının ilerlemesine yarayacak fikirleri esnafa bildirmek; 2 — Esnaftan darda kalanlara, malûlleri yardım etmek; 3 — Esnaf arasındaki esnaflık işlerinden çıkmış anlaşmazlıkları halletmek; 4 — Kanunî tebliğlere ve tahsilâta aracı olmak; 5 — Umumî hizmetlerin ifası için vuku bulacak tebliğleri vaktinde alâkalılara ulaştırmak gibi idarî, meslekî ve sosyal hizmetlerle görevlendirilmişlerdir. Tâlimatnâmenin kabulünden sonra kethüdaların vazifelerine son verilmiş ve 1341 (M. 1925) yılına kadar 94 esnaf cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyetlerin adları ile kuruluş tarihleri ve azaları sayısı aşağıda gösterilmiştir. (Kurucu âzâ sayısı cemiyetlerin isimleri altında rakamla gösterilmiştir): 1326 (M. 1910 - 1911) 1. Ekmekci Esnafı Amele Cemiyeti 2132 2. Turşucu Esnafı Cemiyeti 31 3. Simitci, Börekci, Kadayıfcı, Kurabiyeci Esnafı Cemiyeti 73 4. Eski Bedestan Esnafı Cemiyeti 165 5. Nakkaş, Sıvacı ve Kalemkâr Esnafı Cemiyeti 282 6. Uzun Çarşı Esnafı Cemiyeti 118 7. Kereste Esnafı Cemiyeti 50 8. Hakkâk Esnafı Cemiyeti 14 9. Araba İmalci Esnafı Cemiyeti 77 10. Deniz Amelesi Cemiyeti 107 11. Lağımcı, Kuyucu, Ocak Süpürücü Esnafı Cemiyeti 321 12. Kaba Sepetci Esnafı Cemiyeti 83 13. Kahve Değirmen Esnafı Cemiyeti 66 14. Sarac Esnafı Cemiyeti 74 15. Kantar İmalci Esnafı Cemiyeti 29 1327 (M. 1911 – 1912) 16. Celeb Esnafı Cemiyeti 45 17. Binek ve Yük Arabacı Esnafı Cemiyeti 1273 18. Seke Esnafı Cemiyeti 179 19. Saatci Esnafı Cemiyeti 65 20. Toptancı Sığır Kasabı Esnafı Cemiyeti 79 21. Ekmekci Esnafı Cemiyeti 101 22. Havyarcı Esnafı Cemiyeti 33 23. Hammal Esnafı Cemiyeti 1828 24. Kasab Esnafı Cemiyeti 227 25. Bağçıvaın ve Çiçekçi Esnafı Cemiyeti 122 26. Taze Balık Satıcı Esnafı Cemiyeti 95 27. Tahan Helvacı Esnafı Cemiyeti 57 1328 (M. 1912 – 1913) 28. Mest Dikici Esnafı Cemiyeti 127 29. Kaldırımcı Esnafı Cemiyeti 175 30. İpci Esnafı Cemiyeti 18 31. Peynirci Esnafı Cemiyeti 64 32. Hamamcı Esnafı Cemiyeti 69 33. Sandalcı (Kayıkcı) Esnafı Cemiyeti 136 34. Kuyumcu Esnafı Cemiyeti 232 35. Nalband Esnafı Cemiyeti 68 1329 (M. 1913 – 1914) 36. Osmanlı Terziler Cemiyeti İttihâdiyesi 52 37. Mavunacı ve Salapuryacı Esnaf Cemiyeti 166 38. İnekci ve Sütcü Esnafı Cemiyeti 429 39. Sigara Kâğıdcı Esnafı Cemiyeti 1330 (M. 1914 – 1915) 40. Haliç piyâde kayık ve sandalcıları Esnafı Cemiyeti 216 41. Bakkal Esnafı Cemiyeti 211 42. Yufkacı, Kadayıfcı Esnafı Cemiyeti 36 43. Leblebici Esnafı Cemiyeti 41 44. Şekerci Esnafı Cemiyeti 87 45. Mahallebici Esnafı Cemiyeti 75 46. Manifaturacı ve Tuhafiyeci Cemiyeti 49 47. Şerbetciler Esnafı Cemiyeti 13 48. Kıraathâneci ve Kahveci Esnafı Cemiyeti 1500 49. Terzi Esnafı Cemiyeti 39 50. Otelciler Cemiyeti 50 51. Çulha Esnafı Cemiyeti 43 1331 (M. 1915 - 1916) Birinci Cihan Harbi yılları içinde yeni bir esnaf cemiyeti kurulamadı. 52. Meyva Kabzımal Esnafı Cemiyeti 45 53. B. Kapalı Çarşı Döşemeci ve Yorgancı Esnafı Cemiyeti 83 54. Keresteciler Esnafı Cemiyeti 37 55. Demirciler Esnafı Cemiyeti 63 56. Tesbihci, Kehrübâcı, Parmaklıkcı, Ağızlıkcı Esnafı Cemiyeti 24 57. Seyyar Balıkcı Esnafı Cemiyeti 37 58. Debbağhâneler Amele Cemiyeti 192 59. Tüccar Terziler Esnafı Cemiyeti 21 60. Yazmacılar Esnafı Cemiyeti3561. İttihâde Efkâr Şekerci Ameleleri Cemiyeti 30 62. Yumurta Tüccar ve Esnafı Cemiyeti 3813 36 (M. 1920) 63. Salcı Esnafı Cemiyeti 30 64. Mahrûkat Esnafı Cemiyeti 113 65. Deniz Kömür Amelesi Cemiyeti 508 66. Otomobil Şoför ve İşçileri Cemiyeti 1331 - 1335 (M. 1915 - 1919) 1335 (M. 1919) 80 67. Bakkal Esnafı Kalfa ve Çıraklar Cemiyeti 115 1337 (M. 1921) 68. Ayakkabıcı Esnafı Cemiyeti 164 69. Tuğla İmalci Esnafı Cemiyeti 34 70. İnekci Mandıracı Süt Müstahsilleri Cemiyeti 62 71. Perükâr Esnafı Cemiyeti 47 72. Osmanlı Sâzende ve Hânende Teâli ve Teâvün Cemiyeti 108 1338 (M. 1922) 73. Tütüncü Esnafı Cemiyeti 188 74. At Canbazı Esnafı Cemiyeti 87 75. Kutucu ve Tezgâhcı Esnafı Cemiyeti 49 76. Mutaf Esnafı Cemiyeti14 1339 (M. 1923) 77. İnşaat ve Yol Amelesi Iırgadları Cemiyeti 223 78. Deniz Motorcuları Esnaf Cemiyeti 98 79. Menbâ Suları Esnafı Cemiyeti 98 80. Dokumacı Esnafı Cemiyeti 78 81. Balıkcılar Esnafı Cemiyeti 75 82. Kireçci ve Horasancı Esnafı Cemiyeti 37 83. Tarakcı ve Kaşıkcılar Esnafı Cemiyeti 22 84. Parmaklıkcı, Hurdekâr ve Tornacı Esnafı Cemiyeti 74 85. İnşaat Usta ve Kalfaları Cemiyeti 77 86. Tiftik, Yapağı ve Deri Amelesi Esnafı Cemiyeti 60 87. Rehber ve Tercümanlar Cemiyeti 12 1340 (M. 1324) 88. Sefâini Tüccâriye Gemici ve Ateşcileri esnafı Cemiyeti 86 89. Liman Tahmil ve Tahliye Deniz İşçileri Cemiyeti 72 90. Gazoz milleri Cemiyeti 83 91. Çorab ve Fanilâ Mensucâtı San’atkârânı Cemiyeti 50 92. Sefâini Tüccâriye Doklar Rampa ve Boyacılar Cemiyeti 121 1341 (M. 1925) 93. Lokantacılar Cemiyeti 33 94. Deniz Nakliyat Müteahhidleri ve Emvâli Tüccâriye Yazıcı ve Aktarmacıları Esnafı Cemiyeti 46 İstanbul Telefon Rehberinde kayıtlı esnaf dernekleri (cemiyetleri) şunlardır: 1. Arabacılar Cemiyeti 2. Bağcıvanlar ve Manavlar Cemiyeti 3. Balıkcılar Cemiyeti 4. Çarşıikebir Esnaf Cemiyeti 5. Deniz Küçük Nakliye Esnafı Cemiyeti 6. İstanbul Balıkcılar Derneği 7. İstanbul Balıkpazarı Toptancıları Derneği 8. Bilûmum Makine Yedek Parça İmâlcileri Derneği 9. Camcı Esnafı ve Müstahdemleri Derneği 10. Celebler Derneği 11. Çimentodan Mâmul Çini ve İnşaat Malzemesi İmalcileri Derneği 12. Demirciler ve Mâdeni Sanatkârlar Derneği 13. Ekmek ve Sanâyii İşverenler Sendikası 14. Esnaf ve Sanatkârlar Dernekleri Birlikleri 15. Marangozlar Derneği 16. Nalburlar Cemiyeti 17. Perâkendeci Bakkallar ve Benzerleri Müstahdemleri Esnaf Derneği 18. Perakendeci Kasablar ve Müstahdemlerinin Himâye Derneği 19. Sakatcılar Derneği 20. Şoförler Cemiyeti 21. Tekstil ve Örme Sanayii İşcileri Sendikası 22. Meyva ve Sebze Esnafı Derneği 23. Meyva ve Sebze Kabzımalları Derneği 24. Mücevherciler Kuyumcular Koruma Cemiyeti 25. Saç ve Demir Eşya Sanayicileri Cemiyeti 26. Simitci, Börekci ve Yufkacı ve Müstahdemleri Esnaf Derneği 27. Şoförler ve Otomobilciler Cemiyeti 28. Gümrük Komisyoncuları Birliği 29. Deri Sanayicileri Derneği 30. Plâstik Eşyâ İmâlâtcıları Derneği İstanbul Telefon Rehberinden aldığımız yukardaki cedvelde, bu makaalenin konusunu teşkil eden İstanbul Esnafının kurduğu loncalar ile loncaların yerine kurulmuş ilk esnaf cemiyetlerinin isimlerine pek ender rastlanıyor. Öyle tahmin ediyoruzki bazı esnaf cemiyetleri telefondan mahrumdurlar.