Kadırga Meydanında, hâlen bu meydanda tanzim edilmi çocuk bağçesi kenarındadır; İstanbul şehri içinde zamanımıza kadar yapı tarâvetini muhâfaza ederek gelmiş tek namazgâhdır; altında iki yanında birer çeşme bulunduğu içni; İstanbula âid hemen bütün eserlerde yanlış olarak "Esmâsultan Meydan Çeşmesi" diye kaydedilmiş; Hicrî 1193 (M. 1779) da Üçüncü Sultan Ahmedin kızı Büyük Esmâ Sultan tarafından kocası Muhsinzâde Mehmed Paşanın rûhunu şad etmek için yaptırılmışdır; yapıldığı tarih Esmâ Sultanın kardeşi Birinci Sultan Abdülhamid'in pâdişahlığı zamanına rastlar. Dört cebhesinin de eni boyu tahminen 6x6 metre eb'adında küb (mük'ab) şeklinde bir yapıdır, her tarafı mermer kaplıdır. Dört köşesinde keskin hatdan kaçınılmış, köşelere bir niş yapılmış, ve bu nişlerden şimal cephesi uclarındaki ikisinin alt kısmına birer muslukla gaayet zarif birer çanak, teknecik konmuşdur. Namazgâhın doğu-batı istikaametindeki iki cephesine de, tekneleri yapı kitlesinden taşkın iki büyük çeşme yapılmışdır. Fevkaani namazgâha şimal cephesi kenarına yerleştirilmiş 20 basamaklı pek zafir bir merdivenle çıkılır. Bu merdiven ve binânın her tarafı mermer kaplıdır. Bütün tezyînî motifleri o devre hâkim olmuş barok üslûbundadır. Çeşmeler kabartma mermer silmelerle çerçevelenmiş, silmelerin içinde dekoratif bire...

Kadırga Meydanında, hâlen bu meydanda tanzim edilmi çocuk bağçesi kenarındadır; İstanbul şehri içinde zamanımıza kadar yapı tarâvetini muhâfaza ederek gelmiş tek namazgâhdır; altında iki yanında birer çeşme bulunduğu içni; İstanbula âid hemen bütün eserlerde yanlış olarak "Esmâsultan Meydan Çeşmesi" diye kaydedilmiş; Hicrî 1193 (M. 1779) da Üçüncü Sultan Ahmedin kızı Büyük Esmâ Sultan tarafından kocası Muhsinzâde Mehmed Paşanın rûhunu şad etmek için yaptırılmışdır; yapıldığı tarih Esmâ Sultanın kardeşi Birinci Sultan Abdülhamid'in pâdişahlığı zamanına rastlar. Dört cebhesinin de eni boyu tahminen 6x6 metre eb'adında küb (mük'ab) şeklinde bir yapıdır, her tarafı mermer kaplıdır. Dört köşesinde keskin hatdan kaçınılmış, köşelere bir niş yapılmış, ve bu nişlerden şimal cephesi uclarındaki ikisinin alt kısmına birer muslukla gaayet zarif birer çanak, teknecik konmuşdur. Namazgâhın doğu-batı istikaametindeki iki cephesine de, tekneleri yapı kitlesinden taşkın iki büyük çeşme yapılmışdır. Fevkaani namazgâha şimal cephesi kenarına yerleştirilmiş 20 basamaklı pek zafir bir merdivenle çıkılır. Bu merdiven ve binânın her tarafı mermer kaplıdır. Bütün tezyînî motifleri o devre hâkim olmuş barok üslûbundadır. Çeşmeler kabartma mermer silmelerle çerçevelenmiş, silmelerin içinde dekoratif birer kemer yapılmışdır, kemerlerin üzerinde de birer kitâbe taşı vardır. Manzum, kitâbeler devrin şâirlerinden Tevfik Efendinindir; çok güzel bir sülüs hat ile yazılmışdır, yazı da devrin ünlü hattatlarından Mehmed Şevki Efendinin sanatkârın imzâsı doğu cebhesindeki çeşmenin kitâbesindedir. Kitâbelerin metinleri şudur; batı cephesindeki kitâbe: Güzîdei binti Sultan Ahmed Esmâ nâm sultânın Müdâm efzûn idüb ömrin kederden hıfz ide Mevlâ Binâ idüb bu çeşmesârı fî sebîlillâh Atâşı ümmeti âbı keremle eyledi irvâ Hemen sû yerine sîmü zeri harc eyleyüb her sû Gümüş sûyu gibi bu mâi sâfı eyledi icrâ Gelen abdest alub çıksın musallâda duâ itsün İde ömrün füzûn Abdülhamid Hânın heme Mevlâ İdüb virdi zebânı zevci Muhsinzâde Pâşâyı Duâyi hayrden ânı ferâmuş itmedi aslaa Didi Tevfik âbın nûş idüb atşâna târihin "Bu zîbâ çeşmeden iç Besmeleyle âfiyet bâdâ" 1193 (1779) Doğu cephesindeki kitâbe: Dürretül tâcı kerem duhteri Sultan Ahmed Menbaci cûyi atâ hazreti Esmâ Sultan Yapdı bu çeşmei dilcûyi rizâenlillâh Teşnegânı ümemi eyledi yeksan reyyan İki cânibde iki çeşme olup iki cenâh İti kuş gibi bu hayr evci kabûle tayeran Eyleyüb cümlei hayrâtını makbuli Hüdâ Katrei âbı kadar ide sevâbı ihsan Zevci merhum Vezîriâzâmı Muhsinzâde Rûhi pâkin ide Hak nâili ecrü gufran Didi itmâmına Tevfiki duâgû târih "Dilküşâ kıldı bu nev çeşmeyi Esmâ Sultan" 1193 Abidevî namazgâha meydan çeşmesi denilegelmesinin sebebi bu iki kitâbenin çeşmeler için yazılmış olmasıdır, fakat birinci kitâbenin dördüncü beytinde, çeşmelerin namazgâhda ibâdet edecek ve duâ edecek kimselerin abdest almaları için yapıldığı açıkca ifâde edilmişdir ki binânın bir namazgâh olduğunun aydın delîlidir. Erdem YÜCEL Esmasultan Namazgâhı ve Çeşmesi (Resim: Yaşar Ekinci)