Birinci Sultan Abdülhamidin kızı, hicrî 1192 (M. 1778) de doğdu; Dördüncü Sultan Mustafa (doğumu 1779, anası Ayşe Sîneperver, bir rivâyete göre de Nüketsezâ Sultan) ile İkinci Sultan Mahmudun (doğumu 1785, anası Nakşidil Sultan) üvey ablalarıdır; Esmâ Sultanın anasının adını tesbit edemedik; siyasî entrikalara karışmış, bilhassa husûsî hayatında ve muhabbet oyunlarında türlü macerâlara atılmış, hatta ayak takımından toy ve dilber delikanlılara karşı yaman bir sadist olarak tanınmışdır. Hicrî 1207 (M. 1792) de henüz 14 yaşında iken Kaptanıderyâ Küçük Hüseyin Paşa ile evlendirildi; devri hükümdarı üçüncü Sultan Selimin aşırı derecede sevgi ve güvenini kazanmış olan bu vezir zeberdest pırpırı haytaları himayeden zevk alırdı, hatta kendi adına nisbetle "Hüseyin Paşa Çıplakları" diye anılan yalın ayaklı yarı çıplak genc kayonculardan bir merâsim kıt'ası teşkil etmişdi (B.: Hüseyin Paşa, Küçük; Çıplak, cild 7, sayfa 3924). Küçük Esmâ Sultanın pırpırı zeherdest delikanlılara karşı düşkünlüğü için, kocasının yanında göre geldiği Kaptanpaşa Çıplaklarının tahrikkâr tesiri olmuşdur denilebilir; Hüseyin Paşadan hicrî 1218 (M. 1803) de 25 yaşında dul kaldı. Üvey kardeşlerinden Şehzâde Sultan Mustafaya karşı büyük bir sevgisi vardı; 1807 de Yukarı Boğaz kalelerinin muhâfızları olan Yamakların ...

Birinci Sultan Abdülhamidin kızı, hicrî 1192 (M. 1778) de doğdu; Dördüncü Sultan Mustafa (doğumu 1779, anası Ayşe Sîneperver, bir rivâyete göre de Nüketsezâ Sultan) ile İkinci Sultan Mahmudun (doğumu 1785, anası Nakşidil Sultan) üvey ablalarıdır; Esmâ Sultanın anasının adını tesbit edemedik; siyasî entrikalara karışmış, bilhassa husûsî hayatında ve muhabbet oyunlarında türlü macerâlara atılmış, hatta ayak takımından toy ve dilber delikanlılara karşı yaman bir sadist olarak tanınmışdır. Hicrî 1207 (M. 1792) de henüz 14 yaşında iken Kaptanıderyâ Küçük Hüseyin Paşa ile evlendirildi; devri hükümdarı üçüncü Sultan Selimin aşırı derecede sevgi ve güvenini kazanmış olan bu vezir zeberdest pırpırı haytaları himayeden zevk alırdı, hatta kendi adına nisbetle "Hüseyin Paşa Çıplakları" diye anılan yalın ayaklı yarı çıplak genc kayonculardan bir merâsim kıt'ası teşkil etmişdi (B.: Hüseyin Paşa, Küçük; Çıplak, cild 7, sayfa 3924). Küçük Esmâ Sultanın pırpırı zeherdest delikanlılara karşı düşkünlüğü için, kocasının yanında göre geldiği Kaptanpaşa Çıplaklarının tahrikkâr tesiri olmuşdur denilebilir; Hüseyin Paşadan hicrî 1218 (M. 1803) de 25 yaşında dul kaldı. Üvey kardeşlerinden Şehzâde Sultan Mustafaya karşı büyük bir sevgisi vardı; 1807 de Yukarı Boğaz kalelerinin muhâfızları olan Yamakların ayaklanması ile başlayan ihtilâlde Esmâ Sultanın müşevvikler arasında bulunduğu tahmin edilebilir. Yukarı Boğaz Kalelerinin muhâfızları olan ve yamak adı ile anılan Karadeniz yalısı uşaklarına o tarihde katılan iki bin kadar bıçkın delikanlıya karşı kayıdsız kalacak kadın değildi. Kabakcı Mustafa Çavuşun başbuğluğunda başarılan o ihtilâlde Dördüncü Sultan Mustafanın tahta çıkması üvey ablası Küçük Esmâ Sultana dilediği gibi yaşama imkânını temin etti. Sevgili kardeşini tahdan indirip diğer kardeşi İkinci Sultan Mahmudu pâdişah yapan Âlemdar Mustafa Paşanın can düşmanlarından biri oldu. Diktatör sadırazam Âlemdarın devrilmesi için çalışanların başında bulundu; Yeniçerilerle açıkca temas etti; bir gün karadan araba ile Eyyubdaki yalısına giderken Çardak İskelesi Kolluğuna yasakcıyı ısmarlamış ve aynı yoldan dönüşünde o yeniçeri zâtibi ile bir çeyrek saat konuşmuşdu (B. : Çardak Kolluğu, cild 7, sayfa 3748). Vak'a Âlemdarın câsuslarının gözünden kaçmamışdı, bâzı yeniçerilerle mektublaşdığı da tesbit edilmiş, pâdişâhın nazarı çekilmiş, fakat İkinci Sultan Mahmud, ablasının bu siyasî faaliyetlerine kayıdsız kalmışdı. Âlemdar Mustafa Paşanın felâketi ile sona eren Yeniçerilerin Bâbıâli baskınından sora bir ara Küçük Esmâ Sultan günün kadını oldu; yeniçerilerin saraya hücum ederek Dördüncü Sultan Mustafayı tekrar tahta çıkarmaları ihtimâlini ortadan kaldırmak için kardeşini bir gece sarayda îdam ettirmiş, vak'a yeniçeriler arasında yayılınca: "Biz de Esmâ Sultanı pâdişah" yaparız diyenler olmuş ve hatta bu lâflar eclâf kahvehâneleri sohbetlerine karışmışdı. Çok serbest ve muhakkak ki çok câzib bir kadındı, dolayısı ile çok güzel konuşurdu; Sultan Mustafanın ölümünden sonra İkinci Sultan Mahmudla çok yakın bir dostluk kurmaya muvaffak oldu; Sultan Mahmud, otuz seneyi aşan saltanatı boyunca üvey ablasına sonsuz bir hürriyet bahşetti; Esmâ Sultanın halk ağzına düşen ve rezâlet denilebilecek hareketlerine bile göz yumuldu. Mevsimlere göre Divân Yolundaki Sarayında, Çamlıcadaki köşkünde, Boğazda Kuruçeşmedeki ve Haliçde Eyyubdaki yalılarında otururdu. İstanbulun en şık, en süslü kadını idi. mesîre yerlerinde güzel güzel câriyeeri ile sık sık görünürdü; giyinişi, tuvaleti İstanbulun kibar muhitinde derhal moda olurdu. Beyoğlu ve Galata kaldırımlarından şıkırdım rum oğlanlarını toplatır, Kuruçeşmedeki yalısına getirtir (B.: Tırnakcı Yalısı), adamları o güzel kötü delikanlıları soyarlar, şehvetengiz köçek esvapları giydirerek sultanın huzûrunda oynatırlardı. Güzel ve âşifte câriyelerinden birini sokağa salar, tâlimli kız kaş, göz, gamze, mendil, şimsiye işmarları ile kayıkcı, manav, hammal, hamurkâr güzeli ayak takımından bir şehbaz ve şehlevend oğlanı peşine takar, Eyyubdaki yalının bağçesine getirir, oğlan gaflet idip adımını içeriye atar atmaz sultanın adamları: "Irz ehli hâtunun peşine düşer bre uygunsuz yaramaz" diyerek üstüne çullanır, kıyasıya döverlerdi; vücud yapısı müheykel, yüzü güzel ve eli ayağı düzgün ve zehir gibi acı kuvvete sâhib erkek ihtişâmın timsâli o pırpırı gencin dayak sahnesini seyreden Esmâ Sultanın ayaklarına kapanarak af dilemesinden zevk duyardı. Bir sadist olarak Küçük Esmâ Sultanı çok daha ağır, cinâyetle suçlayan olmuşdur; 1872 de New Yorkda basılmış ve "Kıbrıslı Mehmed Paşanın haremi Melek Hanım" imzâsını taşıyan "Thirty Years in the Harem" (Haremde otuz yıl) isimli inglizice eserde: "... Bir gün de köyde dolaşır iken gaayet yakışıklı ve iri yarı genç bir köylü görmüş, sarayına çiçek ve meyva getirmesini söyletmiş, köylü saraya girdikten ve Sultanın bir kaç günlük eğlencesini temin ettikden sonra öldürülmüşdü..." (H. Y. Şehsüvaroğlu tercemesi). Eyyubdaki yalısı ve Çamlıcadaki köşkü ikinci Sultan Mahmud'un en çok sevdiği sık sık geldiği yerlerdi ve geldiği zamanlar da uzunca bir müddet kalırdı; zevcelerinden Pertevniyal Sultan şehzâde Abdülazizi hicrî 1245 yılının 15 şaban gecesi (9 şubat 1830) Esmâ Sultanın Eyyubdaki yalısında doğurmuşdu; İkinci Sultan Mahmud da 18 rebîülâhir 1255 (M. 1 Temmuz 1839) bir pazartesi gecesi onun Çamlıcadaki köşkünde öldü; ve daha önce Esmâ Sultanın kendisine bahşettiği Divân Yolundaki Sarayının yerinde yaptırdığı türbeye defnedildi. Küçük Esmâ Sultan hicrî 1264 (M. 1848) de 70 yaşında öldü; Birinci Sultan Abdülhamid, Üçüncü Sultan Selim, Dördüncü Sultan Mustafa, İkinci Sultan Mahmud ve Sultan Abdülmecid devirlerini görmüşdü. Son yıllarda bile yüz yazmasını Birinci Sultan Abdülhamid (allık, aklık, sürme ve rastığını) ihmal etmemiş, arabadan ve nedîmesi câriyeleri ile mesîrelere gitmiş, yanındaki ateşli kızlar delikanlılarla göz oynaşı yapmışlar, ve haşmetli yosma sultanlarının şöhret kanadı altında gizlenmişlerdir, "Sultânım şu kalyoncu şehbazı, şu zabtiye neferi, şu mahallebici civanı size bakıyor!.." demişler, ve sultanlarından rindâne bir tebessüm ile: "Hay çapkın hay!.." cevâbını almışlardır.