GRAMOFON — “Fonograf” denilen âletin Türkiyeye, ve Türkiyede de öncelikle İstanbula girmesinden sonra, 1885 1890 arasında o âlete burada, İstanbulda takılmış isim. Fonograf, iki yunanca kökden alınarak yapılmış isimdir ;batı dillerinde yazılış şekli “Phonographe” dır. Phonos ( Ses ), Graphos (Yazı) anlamlarındadır. İsmin sonu başa alınmış,graf sesi bozularak gram olmuşdur ;kimin mârifeti olduğu bilinmiyor,biz,İstanbulda azınlık ağzında, belki de İstanbul rumu ağzında bozulmuş olacağını tahmin ediyoruz; ama halkça benimsenmiş, yerleşip kalmışdır(B.: Fonograf , cild 11, sayfa 5814). Önce borulu, sonra çanta şeklinde gramofonlar uapılmışdır. Memleketimizde dâimâ bir idhal malı olarak satılmışdır, yerli malı gramofon yapılmamışdır. En makbulmleri de “Orfeon”, “Odeon”, “His Masters Voice”(Sahibin Sesi”, ve “Columbia” (Kolombiya” markalı gramofonlar,ve gramofon fabrikaları ile iş birliği yapmış ve yine o meşhur plakları olmuşdur. Ve plaklar, o çalgı-ses âletinden çok çok daha yaygın şöhrete sâhib olmuşlardır. Yerli Fonograf-gramofon yapılmamışdır ama o âlet için önceleri kovanlar ve sonra plaklar,memleketimize girdiği tarihden itibaren saz ve ses ile doldurulmaya başlanmışdır. Gramofon plağı, bir ses ve saz sanatçısının şöhretini memleket sathına yaymışdır. Doldurdukları gramofon plakl...

GRAMOFON — “Fonograf” denilen âletin Türkiyeye, ve Türkiyede de öncelikle İstanbula girmesinden sonra, 1885 1890 arasında o âlete burada, İstanbulda takılmış isim. Fonograf, iki yunanca kökden alınarak yapılmış isimdir ;batı dillerinde yazılış şekli “Phonographe” dır. Phonos ( Ses ), Graphos (Yazı) anlamlarındadır. İsmin sonu başa alınmış,graf sesi bozularak gram olmuşdur ;kimin mârifeti olduğu bilinmiyor,biz,İstanbulda azınlık ağzında, belki de İstanbul rumu ağzında bozulmuş olacağını tahmin ediyoruz; ama halkça benimsenmiş, yerleşip kalmışdır(B.: Fonograf , cild 11, sayfa 5814). Önce borulu, sonra çanta şeklinde gramofonlar uapılmışdır. Memleketimizde dâimâ bir idhal malı olarak satılmışdır, yerli malı gramofon yapılmamışdır. En makbulmleri de “Orfeon”, “Odeon”, “His Masters Voice”(Sahibin Sesi”, ve “Columbia” (Kolombiya” markalı gramofonlar,ve gramofon fabrikaları ile iş birliği yapmış ve yine o meşhur plakları olmuşdur. Ve plaklar, o çalgı-ses âletinden çok çok daha yaygın şöhrete sâhib olmuşlardır. Yerli Fonograf-gramofon yapılmamışdır ama o âlet için önceleri kovanlar ve sonra plaklar,memleketimize girdiği tarihden itibaren saz ve ses ile doldurulmaya başlanmışdır. Gramofon plağı, bir ses ve saz sanatçısının şöhretini memleket sathına yaymışdır. Doldurdukları gramofon plakları olmasa idi, Hâfız Yaşar, Hâfız Sâmi, Tanbûrî Cemil Bey gibi büyük isimler çok daha erken onutulurdu sanıyoruz. Zamanımızda radyoların bir kulübeye kadar girmesi, ellerde, ceblerde dolaşması, gramofonu külfetli âlet,ve hattâ bir lüks âlet haline getirmişdir ;lüks âlet olmuşdur, çünki sâhibi, ietediği anda istediği sesi ve sazı dinlemektedir.Külfetli âlettir,yeni yeni sesleri ve sazları dinlemek için de mütemadiyen yeni plaklar satın almak zarureti vardır, ağır masraflıdır ;çantalısının, portatifinin bilr taşınması kolay değildir,yanı sıra bir sürü de plak götürmek zoru vardır. Gramofonun lüks yönünden rakibi de “Type” (Taip,Teyp) ler ve “Pikup-up” (Pikap) lar olmuşdur. Hele ilk borulu gramofonlar artık antika eşyâ arasındadır. Yakın geçmişe kadar kapalıçarşıda buluna biliyordu, oradan da yok olmuşdur, vaktiyle memleketimize Avrupadan gelmiş olan o gramofonları turistler alıp alıp götürmüşlerdir. Bu satırların yazıldığı sırada (1972) Cağaloğlunda Muzaffer Yüksel Beyin “Sofra” isimli lokantasında (B.: Sofra) bir borulu gramofon, o güzel yerin bok çok kıymetli şeyi olarak şeref yerinde duruyordu ;belki yüzlerce kişi satın alamaya tâlib olmuşdur.