«Eshar = Seherler, Sabahlar» (Türk Lûgatı). Geçen asrın ikinci yarısında İstanbul Cezâevinde mahkûmlar arasında kullanılmış, bir büyü nushasıdır ki bir bardak su içine atılarak seher vakti suyu içilir, ve bu yedi sabah tekrarlandığında aşk ile kara sevdâ getirenlere (ağır melankoli hastalarına) şifâlı olduğuna inanılırdı; sevdiği bir genci öldürdüğü için müebbed hapse mahkûm olmuş Kahveci Nusretin defterinde bu eshar nushasının hapishâne esrarkeş kaatil Deli Veli Payzen Baba adında biri tarafından yayıldığı kaydedilerek şöylece târif ediliyor : «Zından Şeyhi Geysûdâr Deli Veli Payzen Baba Hazretlerinin Nushai Eshârıdır ki mü-cerrebdir. İşbu Nushai Eshâr zindan karındaşlarımızdan âteşi aşk ile kara sevdâya düşenler içindir. Boy abdesti alınıp Nushai mutalsımı yatsu namazından sonra bir maşraba suya atup gice ayaza koyup sabah namazını edâdan sonra o suyu içen ve bunu yedi sabah böylece tekrarlayarak içen sevdâ belâsından halâs olur. Payzen Veli Baba hazretlerinin beyânıdır ki Nushai Eshâr boy abdesti alınıp gice cümle zından halkı uykuya vardıkda kalb saflığı ile nakşedilip yazılır. Nushanın nakşı ve yazısının neye işâret ettiğini sorduğumuzda şöyle buyurdular ki elifbânın başı ve sonu ayak’dadır, yâni elif harfi ayak’da ve yâ harfi de ayakdadır, ve kaf harfi dahi ayak isminde mev...

«Eshar = Seherler, Sabahlar» (Türk Lûgatı). Geçen asrın ikinci yarısında İstanbul Cezâevinde mahkûmlar arasında kullanılmış, bir büyü nushasıdır ki bir bardak su içine atılarak seher vakti suyu içilir, ve bu yedi sabah tekrarlandığında aşk ile kara sevdâ getirenlere (ağır melankoli hastalarına) şifâlı olduğuna inanılırdı; sevdiği bir genci öldürdüğü için müebbed hapse mahkûm olmuş Kahveci Nusretin defterinde bu eshar nushasının hapishâne esrarkeş kaatil Deli Veli Payzen Baba adında biri tarafından yayıldığı kaydedilerek şöylece târif ediliyor : «Zından Şeyhi Geysûdâr Deli Veli Payzen Baba Hazretlerinin Nushai Eshârıdır ki mü-cerrebdir. İşbu Nushai Eshâr zindan karındaşlarımızdan âteşi aşk ile kara sevdâya düşenler içindir. Boy abdesti alınıp Nushai mutalsımı yatsu namazından sonra bir maşraba suya atup gice ayaza koyup sabah namazını edâdan sonra o suyu içen ve bunu yedi sabah böylece tekrarlayarak içen sevdâ belâsından halâs olur. Payzen Veli Baba hazretlerinin beyânıdır ki Nushai Eshâr boy abdesti alınıp gice cümle zından halkı uykuya vardıkda kalb saflığı ile nakşedilip yazılır. Nushanın nakşı ve yazısının neye işâret ettiğini sorduğumuzda şöyle buyurdular ki elifbânın başı ve sonu ayak’dadır, yâni elif harfi ayak’da ve yâ harfi de ayakdadır, ve kaf harfi dahi ayak isminde mevcud olup beşerin en son muradlan Kaf Dağının ardındadır. Ak ayak’dadır, Yak ayakdadır, Ay ayakdadır; gönül akar, âteşi aşk yakar, ay dahi mâşûkun yüz ışığıdır. Ayak aşk mihrâbıdır; zîrâ Kâab, ayakda topukdur, Mük’ab Kâab’dan gelir, Kâbe müslümanların kıblesidir ki o da Müb’ab’dan gelir. Mihrab Kâbeye teveccüh etmişdir, Kâbe yönündedir, onun içindir ki âşıkın yüzü mahbûbuna dönmüş ise mihrabı o yârin ayağıdır. Aşk mihrabının kemeri de Kâab yâni topuk ile beş vakte işâret eden beş parmak arasındaki tabandır. Yârinin ayağına veya ayağının nakşına yüzünü sürmeyen âşık değildir. Ol kişi ki yar için kara sevdâ getirmişdir, yârin ayağını işâret ile resim edilmiş ve bu mânâlar yazılmış Nushâi Eshâr’ın suyunu şifâ niyyetine yedi sabah içince yâri ile murada ermiş gibi aşk ateşini söndürür ve sevdâ belâsından kurtulur. Zındanda tecrübe edilmişdir» (Yukardaki satırlar bugünkü dilimize çevrilmişdir). Kahveci Nusret ressam denilecek kadar resim yapmada hünerli olup cezâevinde mahkûmların yazdıkları şiirleri «Zından Şiirleri» adını verdiği defterinde toplamış, aynı deftere bâzı hâtıralar kaydetmiş, bu arada ilgilendiği bâzı mahkûmların resimlerini çizmiş, Eshâr Nushasının da bir sûretini resmetmişdir. Nusha yedi köşeli bir çerçeve içinde yandan görünür bir ayak resmi etrafında şu yazılardan mürekkebdir : «Üstde: Hû.. Şifâ niyyetine Nushai Eshâr «Ayak resminin içinde: Mâi nakşipâyi mahbûb, Şifâi derdi aşkı kulûb «Sağda topuk yanında: Kaâb topukdur, uşşâk sînesin döver bozdoğandır «Ortada taban altında: Tâkı mihrâbı aşk tabandır «Solda parmakların önünde: Beş parmak beş vakte nişandır..». Kahveci Nusretin bu kaydı, eski hapishânelerde üfürükcülüğün, büyücülüğün büyük yeri olduğunu göstermektedir. Mahkûmlar arasında ayrıca tılsımlı resimler yapılmışdır. Yukarda kaydetdiğimiz gibi resim yapmada pek hünerli olan Nusret yakın alâka duyduğu Safranbolulu Ebûzer ve Emin Bey adında iki gencin resimlerini yapmış ve bu resimleri mahkûmlardan Somuncu Baba adında bir büyücü - tılsımcıya bir takım yazılarla tılsımlı resim şekline koydurmuşdur, eşsiz kıymetde halk hayatı vesikalarıdır (B. : Ebûzer, Safranbolulu Pasacı; Emin Bey; Nusret, Kahveci; Payzen Baba, Zından Şeyhi Geysûdâr; Somuncu Baba; Zından Şiirleri; Fetâ Nüshası). Hüsnü KINAYLI Eshar Nushası Kahveci Nusretin Zından Hâtıralarından)