Onaltıncı asır sonları ile onyedinci asrın ilk yarısı ulemâsından ve şeyhülislâmlarından; hicrî 978 (M. 1570 - 1571) de doğdu; babası müverrih ve şeyhülislâm Hoca Sadeddin Efendidir, tahsilini babasından ve bir İslâmî akademi hâlinde olan baba konağında diğer seçkin ulemâdan hususî olarak gördü; Süleymaniye Dârülhadîsi müderrisi (h. 1001 = (m. 1592 - 1593), Edirne kadısı (h. 1004 = m. 1595 - 1596); İstanbul kadısı oldu; h. 1007 = 1598). Anadolu Kadıaskerliği pâyesi aldı ve 1010 (M. 1601) de bilfiil Anadolu Kadıaskeri, 1012 (M. 1603) de Rumeli Kadıaskeri oldu; 1013 (M. 1604) de istifâ etti, 1015 (M. 1606) da ikinci defa Rumeli Kadıaskeri oldu; 1017 (M. 1608) de ayrılarak uzunca bir müddet inzivâya çekildi; okuma, yazı ve ibâdet ile meşgul oldu; 1023 (M. 1615) de hacca gitti, bu farîzayı ifâ ederek İstanbula dönerken büyük kardeşi Şeyhülislâm Mehmed Çelebi Efendi’nin vefât etdiğini ve devrin pâdişahı Birinci Sultan Ahmed tarafından şeyhülislâmlığın kendisine verildiğini öğrendi, tâyini târihi 5 cemaziyelâhir 1024 (M. 2 temmuz 1615) dir. İstanbula döndüğü gün Ok Meydanında an’anevî duâ gününe rastlamışdı, konağına gitmeden seferî hâli ile doğruca oraya gitti ve duâ merâsimine iştirak etti. Mehmed Esad Efendinin 46 yaşındaki bu ilk şeyhülislâmlığı Birinci Sultan Ahmed, Birinci Sultan...

Onaltıncı asır sonları ile onyedinci asrın ilk yarısı ulemâsından ve şeyhülislâmlarından; hicrî 978 (M. 1570 - 1571) de doğdu; babası müverrih ve şeyhülislâm Hoca Sadeddin Efendidir, tahsilini babasından ve bir İslâmî akademi hâlinde olan baba konağında diğer seçkin ulemâdan hususî olarak gördü; Süleymaniye Dârülhadîsi müderrisi (h. 1001 = (m. 1592 - 1593), Edirne kadısı (h. 1004 = m. 1595 - 1596); İstanbul kadısı oldu; h. 1007 = 1598). Anadolu Kadıaskerliği pâyesi aldı ve 1010 (M. 1601) de bilfiil Anadolu Kadıaskeri, 1012 (M. 1603) de Rumeli Kadıaskeri oldu; 1013 (M. 1604) de istifâ etti, 1015 (M. 1606) da ikinci defa Rumeli Kadıaskeri oldu; 1017 (M. 1608) de ayrılarak uzunca bir müddet inzivâya çekildi; okuma, yazı ve ibâdet ile meşgul oldu; 1023 (M. 1615) de hacca gitti, bu farîzayı ifâ ederek İstanbula dönerken büyük kardeşi Şeyhülislâm Mehmed Çelebi Efendi’nin vefât etdiğini ve devrin pâdişahı Birinci Sultan Ahmed tarafından şeyhülislâmlığın kendisine verildiğini öğrendi, tâyini târihi 5 cemaziyelâhir 1024 (M. 2 temmuz 1615) dir. İstanbula döndüğü gün Ok Meydanında an’anevî duâ gününe rastlamışdı, konağına gitmeden seferî hâli ile doğruca oraya gitti ve duâ merâsimine iştirak etti. Mehmed Esad Efendinin 46 yaşındaki bu ilk şeyhülislâmlığı Birinci Sultan Ahmed, Birinci Sultan Mustafa, İkinci Sultan Osman ve tekrar Birinci Sultan Mustafa zamanlarında 7 sene sürdü. Birinci Sultan Ahmed’in vefâtında cenâze namazını o kıldırdı; Birinci Sultan Mustafanın bir deli olduğu anlaşıldığında tahtdan indirilmesi fetvâsını o verdi. İkinci Sultan Osman zamanında da hayâtının en parlak yıllarını yaşadı; Sultan Osmanın Polonya seferinden dönüşünde, hârikulâde güzel olduğu söylenmiş Ukayle Hanım adındaki kızını Sultan Osman’a vererek ve nikâhı bizzat kendisi kıyarak pâdişaha kaynata oldu. İstanbulun fethinden Osmanlı İmparatorluğunun son gününe kadar geçen beş asır içinde bir Osmanlı pâdişahının adı bilinen tek kaynata sîmasıdır; ki bu beşyüz sene içinde gelip geçen bütün Osmanlı pâdişahları esîreler, câriyelerle evlene gelmişlerdir (B.: Osman II). Târihimizde ve bilhassa halk arasında adı Genç Osman diye anılmış dâmâdı hükümdârın feci akıbetinden sonra, ikinci defa tahta oturan Birinci Sultan Mustafanın bîat merasiminde kerhen bulundukdan sonra Şeyhülislâmlık-dan çekilerek yerine 10 receb 1031 (M. 21 mayıs 1622) de Zekeriyyâzâde Yahya Efendi (asrın büyük din bilgini ve şâiri Yahya Efendi; B.: Yahya Efendi, Zekeriyyâzâde) tâyin edilmişdir. Esad Efendinin ikinci şeyhülislâmlığı, Yahyâ Efendinin azlinden sonra Dördüncü Sultan Murad zamanındadır; 9 zilhicce 1032 ve 4 ekim 1623 de tâyin edildi, 14 şâban 1034 ve 22 mayıs 1625 de bir perşenbe günü ölümüne kadar bir yıl sekiz ay devam etti. Ölümünde 55 yaşında idi; Eyyubda babası Hoca Sadeddin Efendi ve ağabeyi Mehmed Çelebi Efendinin kabirleri yanına gömüldü. Vak’anüvis Naîmâ Efendi: «Kibar ulemâdan kalem sâhibi, gaayetle zekî, güler yüzlü, nüktedan, zarif bir zât idi; türkce, arabca, farsca şiirleri vardır. Kasidei Bürde’yi tahmîs etmişdir; nesri tantanalı bir edâya sâhibdir. Babasının bir âdetine uyarak cuma günleri fetvâlarını Ayasofya Camiinde verirdi; babasının «Tâcüttevârih» adı ile meşhur tarihine, kendi zamanına kadar bir zeyil yazmaya başlamış fakat tamamlayamamışdır» diyor. Bibl.: Naîmâ, Tarih, II; İlmiye Salnâmesi; İ. H. Dânişmend, Kronoloji