Geçen asır sonlarında Üsküdarın gazete müvezzilerinden külhanbeyi bir kopuk; Şirketi Hayriye vapurlarından birinde çımacılık yapan babası genç yaşında ölmüş, 12-13 yaşlarında yetim kalan Esad çok dilber bir çocuk olduğu için güzelliği yetimliğinden beter belâ olmuş, uygunsuzluk yoluna saptırılmışdı; tâzelik çağında Üsküdar Belediye Dâiresi tulumbacılarından ve Balaban İskelesi hammallarından Kürd Celâlin şıkırdımı idi; baldırı çıplak fakat gaayetle cömerd hâmisinin sayesinde o gürûhun en şık genci olarak dolaşırdı. Bir köçek kadar güzel oyun oynardı, sesi de pek tatlı idi; gazete müvezziliğine 19 yaşlarında başladı, bilhassa Servet ve Malûmat gazetelerinin Üsküdar müvezzi olmuşdu. Sürtükce bir kadın olan anasının evi Bülbülderesinde idi; Esad hammal hâmisinin bekâr odasında barınır, eğer Celâlin Galatadan veya Tophâneden gece yatısına getirilmiş bir misâfiri olursa ya bir sabahcı kahvesinde, yahud bir hamamda, bir tekkede sabahlar, nâdiren de anasının evine giderdi. Her akşam içer, kumar oynar, bütün kötülüğü nefsine idi; kimseyi rencîde etmezdi. Müvezziliğe başlayınca ayakdaşları ağzında «apiko» denilen şıklığını bırakdı, sokakları yalın ayak dolaşır oldu. Servet ve Malûmat gazetelerinin meşhur muharriri Ahmed Râsim Bey «Şehir Mektubları» isimli eserinde Celâlin Esaddan bahsetmi...

Geçen asır sonlarında Üsküdarın gazete müvezzilerinden külhanbeyi bir kopuk; Şirketi Hayriye vapurlarından birinde çımacılık yapan babası genç yaşında ölmüş, 12-13 yaşlarında yetim kalan Esad çok dilber bir çocuk olduğu için güzelliği yetimliğinden beter belâ olmuş, uygunsuzluk yoluna saptırılmışdı; tâzelik çağında Üsküdar Belediye Dâiresi tulumbacılarından ve Balaban İskelesi hammallarından Kürd Celâlin şıkırdımı idi; baldırı çıplak fakat gaayetle cömerd hâmisinin sayesinde o gürûhun en şık genci olarak dolaşırdı. Bir köçek kadar güzel oyun oynardı, sesi de pek tatlı idi; gazete müvezziliğine 19 yaşlarında başladı, bilhassa Servet ve Malûmat gazetelerinin Üsküdar müvezzi olmuşdu. Sürtükce bir kadın olan anasının evi Bülbülderesinde idi; Esad hammal hâmisinin bekâr odasında barınır, eğer Celâlin Galatadan veya Tophâneden gece yatısına getirilmiş bir misâfiri olursa ya bir sabahcı kahvesinde, yahud bir hamamda, bir tekkede sabahlar, nâdiren de anasının evine giderdi. Her akşam içer, kumar oynar, bütün kötülüğü nefsine idi; kimseyi rencîde etmezdi. Müvezziliğe başlayınca ayakdaşları ağzında «apiko» denilen şıklığını bırakdı, sokakları yalın ayak dolaşır oldu. Servet ve Malûmat gazetelerinin meşhur muharriri Ahmed Râsim Bey «Şehir Mektubları» isimli eserinde Celâlin Esaddan bahsetmişdir, fakat yanılmış lâkabını isim zan ederek adını Celâl diye kaydetmişdir; A. Rasim Bey şöylece anlatıyor: «Alın size Üsküdar müvezzini, bakın bu Bey ne Beydir!., İsmi Üsküdarda Celâl, Ağahamamında, Tekkede Derviş, diğer ismi Mangiz tutmaz. Kendisi gaayet emin, yalan yere etmez yemin, kanı resim, bizim idâre memuru gibi helâlzade, çoluk çocukdan âzâde. Beli bükük bir ninesi vardır, eli açık, biraz kaçık, tir tir gezer, her yaz domates pestili ezer. Celâl işi çokca, sesi pekce, sabahları gazete, öğle vakti destan, roman satar, satmazsa kahvede iskambile dalar, yutulunca madik ettiniz diye çıngar çıkarır. Kuru peykede yatar, meyhânede bağırır, bakkalın önünde nâra atar, kış geceleri nâra atma hevesini keten helva satışından çıkarır; kandillerde sebilci, ramazanda davulcudur..». Bu fakirin destanlarını da Esad satardı; tek meteliğimi yememişdir. Hiç evlenmemiş olan Esad da, garib tesâdüflerdendir, Celâl adında bir kopuk oğlanı çırak olarak yanına aldı, evlâd muamelesi yaparak onunla yaşadı, o çocuğa da Esadın Celâl dediler; Ahmed Râsim’in hatâsı öyle tahmin ederim ki usta ile çırağın isimleri karıştırmasından olmuşdur; Servet ve Malûmatın meşhur Üsküdar müvezzii Celâl değil, Esaddır. Celâlin Esad ne zaman ölmüşdür, tesbit edemedim. Vâsıf HİÇ