Matbaa baskı makinalarının el ile döndürüldüğü devirde matbaalarda bu işde kullanılan ameleye Matbaa Hammalı denilirdi; istisnâsız hepsi iri yarı, güçlü ermeni gencleriydi, İstanbula Vandan, Bitlisden gelmiş bekâr uşaklarıydı; matbaalarda yatar kalkarlar, aynı zamanda gece bekciliği yaparlardı. Geçen asır sonları ile asrımız başında İstanbulun en büyük gazetelerinden Sabah Gazetesinin sahibi Mihren Efendinin de gencliğinde matbaa hammallığı yapdığı, ve hammallıkdan patronluğa yükseldiği söylenir.