Nûreddin Cerrâhî Dergâhının son şeyhi, muhîtinde ve devrinin edebî mahfillerinde Fahreddinül Cerrâhî diye anılırdı; Hicrî 1302 zilkaadesinde (M. Eylûl 1886) İstanbulda Karagümrükde Nûreddin Cerrâhî Dergâhında doğdu, babası o dergâhın şeyhi Mehmed Riza Yaşar Efendidir, vâlidesinin adı Şerife Emine Hanımdır. İlk tahsilini Canfedâ Hâtun Mektebinde, orta tahsilini Nişanca Câmii yakınındaki Hadikâtül Maarif Mektebinde yapmışdır. Fâtih Dersiamlarından Hâfız Efendi’nin ilmî sarf, meşhur hattat Bakkal Ahmed Ârif Efendiden sülüs ve nesih yazı dersi almış; Feyzullah Rahmi Efendiden farisî nakşî şeyhlerinden Akilî Maksum Efendiden de Mesnevî ve Hâfız Dîvânını okumuştur. 1332 (1913) de dergâha şeyh olmuş, dergâhlar kapatılıncaya kadar postnişin olarak kalmış, 1386 Şâbanında (Kasım 1966) vefâd etmişdir. Âbid, zâhid, ârif, zarif, şâir, edîb, hattat, muabbir, sohbet ehli ve aşk ehli bir kâmil insandı. Şâir Hüseyin Sîret, Nûreddîni Cerrâhî hakkında yazdığı bir şiirin sonunda onu şöyle tavsif eylemiştir : Mürşidim bir bedri kâmildir ki Fahrül asfiyâ Kalbi pâki mazharı nûru tecellâdır bize Desti Fahreddîni tuttum, destgîrim oldu Pîr Tenknâyı gamda Sîret neş’e bahşâdır bize. Aşağıdaki kıt’alar bu Tevhîdinden alınmışdır : Tevhîd etsin dilimiz Pâk olsun hem kalbimiz Sırlar görsün gözümüz Lâ ilâhe...

Nûreddin Cerrâhî Dergâhının son şeyhi, muhîtinde ve devrinin edebî mahfillerinde Fahreddinül Cerrâhî diye anılırdı; Hicrî 1302 zilkaadesinde (M. Eylûl 1886) İstanbulda Karagümrükde Nûreddin Cerrâhî Dergâhında doğdu, babası o dergâhın şeyhi Mehmed Riza Yaşar Efendidir, vâlidesinin adı Şerife Emine Hanımdır. İlk tahsilini Canfedâ Hâtun Mektebinde, orta tahsilini Nişanca Câmii yakınındaki Hadikâtül Maarif Mektebinde yapmışdır. Fâtih Dersiamlarından Hâfız Efendi’nin ilmî sarf, meşhur hattat Bakkal Ahmed Ârif Efendiden sülüs ve nesih yazı dersi almış; Feyzullah Rahmi Efendiden farisî nakşî şeyhlerinden Akilî Maksum Efendiden de Mesnevî ve Hâfız Dîvânını okumuştur. 1332 (1913) de dergâha şeyh olmuş, dergâhlar kapatılıncaya kadar postnişin olarak kalmış, 1386 Şâbanında (Kasım 1966) vefâd etmişdir. Âbid, zâhid, ârif, zarif, şâir, edîb, hattat, muabbir, sohbet ehli ve aşk ehli bir kâmil insandı. Şâir Hüseyin Sîret, Nûreddîni Cerrâhî hakkında yazdığı bir şiirin sonunda onu şöyle tavsif eylemiştir : Mürşidim bir bedri kâmildir ki Fahrül asfiyâ Kalbi pâki mazharı nûru tecellâdır bize Desti Fahreddîni tuttum, destgîrim oldu Pîr Tenknâyı gamda Sîret neş’e bahşâdır bize. Aşağıdaki kıt’alar bu Tevhîdinden alınmışdır : Tevhîd etsin dilimiz Pâk olsun hem kalbimiz Sırlar görsün gözümüz Lâ ilâhe illâllah. Dervişler tevhîd eder Kalbinin pâsın siler Erenler yolun güder Lâ ilâhe illâllah. Cânından her kim geçer Elbet maksûda erer Zevk u safâsın sürer Lâ ilâhe illâllah. Münkire kulak asmaz Tehdîdinden hiç korkmaz Derviş devransız durmaz Lâ ilâhe illâllah. Nureddîn’in yolunda Fahrî her an kapında Gece gündüz dilinde Lâ ilâhe illâllah. Lâtife yollu ve hakîmâne bir kaç beyti: Giryeden dîdelerim döndü yıkılmış kasra Neyliyelim vuslatını ba’di harâbı Basra * İhtiyarlığı etmedim kendimce hâlen ihtiyar İhtiyarlık ihtiyar etti beni bîihtiyar * Fâidesiz âsiyâbın bendi nedir, çarhı ne? Şehâvetsiz ağniyânın çingâneden farkı ne? * Dost sanma şanlı vaktinde dost olanı Dost bil gamlı vaktinde elinden tutanı * Ârif her bir kelâmı la’lü mercan incidir Gâfilin her bir kelâmı tende cânı incidir. Ebced hesâbiyle târih düşürmede son derecede mâhir idi. Ünlü âlim, 9 cildlik Tefsir sâhibi Elmalılı Hamdi Hoca’nın vefâtına söylediği tâmiyeli târihdir : Sâli fevtin yazmağa eclâdı Tefsîrin çıkar “Vâris olmuş enbiyâya Hamdi Efendi şüphe yok” 1370 — 9 = 1361 (M. 1942) Tarîkat ve İlmiye sarık ve kavuklarını sarma ve düzeltme san’atında devrin son üstâdı idi. İstanbul’un 500. fetih yılı hazırlıkları esnâsında Fâtih’in türbesindeki sandukanın başında bozulmuş bir hâlde duran Urfî Destâr’ı devrin klâsik üslûbuna ve husûsiyetlerine uygun olarak yeniden sarıp düzeltmiş ve yerine eliyle geçirmiştir. Kezâ Galata Mevlevîhânesindeki, İnkilâp Müzesindeki çeşitli sarık ve kavukları da yeniden sarıp düzeltmiş olan bir mahâret ve gayret ehli idi. Yolunda ve mesleğinde ecdâdından görüp tevârüs ettiği emsalsiz bir ihtisâsa sâhibdi; rüyâ tâbir etmede, irticâledn edîbâne dua etmede, usûl ve erkân bilmede, devrân ettirmede haklı bir şöhrete mâlikdi. Tarîkatlar, tekkeler, ve tarîkat mensubları hakkındaki bilgisi yaşanılarak kazanılmış olup, canlı ve târih, ayaklı bir kütübhâne sayılabilirdi. İrfan sâhibi olan, nev’i şahsına münhasır ahvâliyle devrimizden uzakta, sanki başka bir âlemde yaşayan İbrâhim Fahreddin Efendi çok sevdiği İstanbul’un Karagümrük semtinde Nûreddin-i Cerrâhî Türbesinin bir köşesinde medfun bulunmaktadır. Eserlerinden “Sualnâme” ve “Târifât” matbûdur. “Usûlnâme”si tab’ edilmemiştir. En mühim eseri olan “Envâri Nûreddin” 2 büyük cild hâlinde olup, 1. cildi tarikâtın âyin, erkân ve usûlüne mütealliktir, 2. cildi ise Nûreddîn-i Cerrâhî’den itibaren kendisine kadar gelip geçen bilcümle meşâyih ve hülefânın hâl tercemelerini muhtevî olup üç asırlık bir devre şâmil eşsiz kıymette bir kaynak teşkil eder; el yazması olup tek nüshadır. Kemaleddin NOMER İbrahim Fahreddin Erenden (Resim : S. Bozcalı)